Vandaag hebben we alle grondstoffen van de aarde voor dit hele jaar al opgebruikt

Het tij moet worden gekeerd. Onze huidige leefstijl past niet meer bij een maatschappij waarin circulariteit en duurzaamheid noodzakelijk zijn voor het voortbestaan van de mensheid en de planeet.

Deze woensdag 12 april mogen wij in Nederland Overshoot Day vieren, maar dat is helaas weinig reden tot een feestje. Overshoot Dayis een door de Global Footprint Network berekende datum waarop we als mensheid de grondstoffen van de aarde opgebruikt hebben voor dat jaar. Vanaf vandaag hebben we extra aardes nodig om onze leefstijl te onderhouden. Wereldwijd gebruikten we in 2022 de grondstoffen van driekwart van zo een extra aarde. In Nederland doen we het slechter dan het wereldgemiddelde. Als iedereen zou leven zoals wij in Nederland heb je 2,6 extra aardes nodig. Maar omdat deze extra planeten tot nu toe nog niet zijn ontdekt, gebruiken we niet hun grondstoffen, maar die van onze eigen toekomst. Vanaf vandaag leven we dus op de kosten van onze kinderen en kleinkinderen.

Het tij moet worden gekeerd. Onze huidige leefstijl past niet meer bij een maatschappij waarin circulariteit en duurzaamheid noodzakelijk zijn voor het voortbestaan van de mensheid en de planeet. We moeten af van ons consumptiegerichte denken: we moeten minder kopen, minder gebruiken, minder weggooien. Uit een berekening van CE Delft blijkt dat procentueel de grootste milieubelasting van Nederlanders voortkomt uit de aanschaf van producten (spullen, kleding en textiel). De opgave ligt daarom bij grote bedrijven die deze spullen en hun productieproces duurzamer moeten maken, maar minder consumeren kunnen wij zelf ook.

Niet alleen kunnen we minder, we moeten ook, want onze leefstijl maakt ons ziek. In het recent uitgebrachte IPCC-rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties wordt pijnlijk duidelijk dat we deze eeuw nog de +1,5°C uit het klimaatverdrag van Parijs zullen halen. Een temperatuurstijging waarbij wereldwijd zeventig tot negentig procent van het koraal uitsterft, zes procent van de insecten hun leefgebied verliest, de zeespiegel met minstens zestig centimeter stijgt en meer dan een miljard mensen minstens eens per vijf jaar met hittegolven te maken krijgen.

Al die grote processen in het milieu stoppen niet daar, maar hebben desastreuze gevolgen voor onze eigen gezondheid. Het verlies van biodiversiteit in oceanen en op land zal ervoor zorgen dat de voedselproductie moeilijker wordt en er meer mensen honger zullen lijden. Bij vijftig centimeter zeespiegelstijging verliezen wereldwijd tien miljoen mensen hun huis. Hittegolven zorgen voor uitdroging, uitputting en sterfte, zeker bij kwetsbare groepen zoals jonge kinderen en ouderen. Niet gek dus dat vier oudere Zwitserse vrouwen laatst een rechtszaak aanspanden tegen hun eigen land, die ze verwijten te weinig te doen aan klimaatverandering om hun, toch al kwetsbare, gezondheid te beschermen. De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt dat er wereldwijd per jaar 250.000 extra doden zullen vallen door de gevolgen van de klimaatcrisis zoals ondervoeding en hittestress.

Nederland ontspringt deze dans absoluut niet. Een zeespiegelstijging van veertig centimeter betekent dat het maximum van onze Deltawerken bereikt wordt. Wrang, aangezien zestig procent van Nederland kwetsbaar is voor overstromingen. Tijdens de hittegolf in de zomer van 2019 vielen er in Nederland vierhonderd meer doden dan tijdens andere zomers. Onze gezondheid is intrinsiek verbonden met de gezondheid van onze planeet.

Gelukkig is het nog niet te laat. We zitten op 1,1°C graad temperatuurstijging ten opzichte van het pre-industriële tijdperk en iedere procentpunt maakt een enorm verschil. Overal in Nederland zijn individuen en initiatieven hard aan het werk om het tij te keren. Vele handen maken licht werk, dus sluit je bij hen aan: spreek je uit tegen je directe omgeving én de politiek, verbeter je eigen consumptiepatroon of sluit je aan bij geweldloos protest. Eis verandering en verander mee. Het gaat tenslotte om de gezonde toekomst van ons allen. Alleen zo zorgen we er samen voor dat we volgend jaar Overshoot Day niet meer hoeven te vieren.