Vechten voor vrede via de onderstroom

Nico schrijft een serie over oorlog, dit is aflevering 50

“De wereld staat echt in brand. We zijn als Nederlanders pathologisch neutraal. Aan de bak!” Deel 50 van mijn serie over oorlog en vrede open ik graag met deze zinnen van de historicus Geert Mak. Hij zat op eerste paasdag in Buitenhof om het over zijn nieuwste boek ‘Wisselwachter’ te hebben. Mak is een man naar mijn hart. Hij praat in een prettig jargon, met lef en hij gaat op zoek naar feiten om zijn nieuwsgierigheid te voeden. Volgens hem realiseren we ons onvoldoende hoe het er op dit moment in de wereld aan toegaat. Dit tijdsgewricht vertoont frappante overeenkomsten in de sfeer van democratie, economie en oorlog met de jaren dertig.

Ik denk dat ik nu ongeveer een jaar wekelijks over de oorlog geschreven heb. Oorlog ervaar ik als iets hardnekkigs, het is van alle tijden. Ik ben niet tegen militaire steun voor Oekraïne, maar ik vind wel dat dat proportioneel en zo effectief mogelijk moet zijn. De 800 miljard euro die de Europese Unie voor de herbewapening van Europa wil uittrekken is mijns inziens veel te veel in relatie tot andere politieke prioriteiten zoals het klimaatbeleid en de hulp aan vluchtelingen.

Erop terugblikkend vallen mij vooral twee dingen op: 1) Van koning Willem-Alexander tot generaals en politici wordt ons steeds angst ingeboezemd, maar gelukkig hebben we in Nederland nog niet veel last van echt oorlogsgeweld. 2) Tegelijkertijd, om even een modewoord te gebruiken, lijkt het alsof de zwijgende meerderheid immuun is voor alle serieuze waarschuwingen, zoals die van Mak dat de wereld in brand staat. Vaak vraag ik mij af hoe ik moet schrijven om de lezer te overtuigen en, nog mooier, tot actiever gedrag te bewegen.

Aflevering vijftig van deze serie grijp ik graag aan om het streven naar vrede prioriteit te geven, als reactie op al die pogingen om de oorlog op de voorgrond te plaatsen.

Optimistisch stemde mij een opinie van de Rotterdamse hoogleraar duurzaamheid en transities Jan Rotmans in de NRC. (19/4/2025). Titel: ‘De onderstroom als bron van hoop’. Hij schrijft:

‘In deze grimmige tijden is er ogenschijnlijk weinig positiefs om ons aan vast te klampen. In de bovenstroom, de voor iedereen zichtbare en dominante trends, zijn de golven hoog en wild, met oorlogen, geopolitieke machtsverschuivingen, handelsconflicten, voortwoekerend populisme, autocratische leiders, voelbare klimaatverandering, strijd om kritieke grondstoffen en democratieën die worden bedreigd. Wie alleen naar de bovenstroom kijkt, scheert over de diepere lagen van de onderstroom heen. Naar schatting werken bijna 1 miljard mensen over de hele wereld in stilte aan een betere, schonere en gezondere wereld. Mensen zijn het vigerende cynisme en pessimisme zat, zijn gefrustreerd door falend overheidsbeleid en willen laten zien hoe het wel kan vanuit andere, positieve waarden.’

Onlangs is Onderstroom.org gelanceerd om in kaart te brengen hoe die onderstroom eruitziet. Daar heb ik mij aangemeld, omdat ik vind dat de vredesbeweging ook een plaats moet hebben in de onderstroom.