Verbeeldingskracht kunstenaars nodig voor grote maatschappelijke uitdagingen

Het jaarlijkse Paradiso Cultuurdebat bracht afgelopen zondag de minister, Tweede Kamerleden, wethouders en zakelijke en artistieke makers uit de hele cultuursector samen om te spreken over cultuurbeleid.

Ik verwachtte bezorgde geluiden over kaalslag, bezuinigingen en budgetten. In plaats daarvan klonk een loeisterk pleidooi van historicus van Philipp Blom voor de kunstenaars-mindset bij grote maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering en ongelijkheid. Hij wist de meeste aanwezigen echter niet te verlossen uit de beslommeringen van het kunstenaarsbestaan.

Blom is de schrijver van ‘Wat op het spel staat’, een actueel en helder pleidooi voor verbeeldingskracht en nieuwe verhalen in een tijd van ontregeling en verwarring. En een duidelijk appèl aan de verhalenvertellers van nu: de kunstenaars, cultuurmakers en producenten van beelden, woorden en geluiden die ons gevoel aanspreken en een directe relatie scheppen tussen het nu, onze plek waar we zijn, en de toekomt die ongrijpbaar is.

En toen kwam het debat. De politici deelden de zorgen van Blom. En benadrukten hoezeer kunstenaars nodig zijn bij de complexe vraagstukken in de samenleving. Daarna de vragen uit de zaal die veelal samen te vatten zijn als: “Kunnen de dames en heren politici hun waardering en mooie woorden omzetten in concrete ondersteuning en meer ruimte scheppen voor cultuur?”

Er volgden veel bezorgde geluiden over kaalslag, bezuinigingen en budgetten. Ik merkte hoe een diepe vermoeidheid bij me toesloeg. Hoezeer ik ook vind dat de cultuursector ondergewaardeerd, uitgeknepen en kaalgeslagen is, en hoezeer ik vind dat kunst als R&D-afdeling van de samenleving veel meer budget nodig heeft, ik snakte naar een nieuw verhaal. Ik geloof dat Philipp Blom ons een weg liet zien waar we te makkelijk aan voorbijgaan: de samenleving snakt naar verhalen en visioenen die houvast bieden bij grote, urgente kwesties van nu.

Ik stond op en vroeg welke instellingen en gezelschappen in de zaal wekelijks één dag zouden kunnen reserveren om uit de drukte, de schaarste en zorgen van de gangbare bedrijfsvoering te stappen. Laten we Fridays for Future instellen, en zo niet afwachten, maar de tent opengooien voor makers, ideeën en samenwerkingen die aan de slag willen met complexe problemen als klimaatdisruptie, ongelijkheid, automatisering en polarisatie.

Na afloop kwamen er verschillende mensen op me af. Mensen die bij het ministerie, de provincie en de gemeente werkten en vroegen of ik met kunstenaars, andere professionals en mensen van hun aan de slag zou willen. Er was ruimte. Tijd. Plek.

Ik sprak ook mensen die het helemaal vaag vonden. Aan de slag, zonder plan? Zonder artistieke meerjarenvisie? Zonder scenario?

Maar heeft Philipp Blom ons niet een helder scenario aangereikt? Laten wij, verhalenvertellers, vragenstellers, beeldenmakers en vormgevers van geest en gevoel, in onze studio’s en repetitieruimtes werken aan prachtige producties. Laten we daar funding, erkenning en een honorarium voor vragen. Maar laten we één dag in de week reserveren voor iets dat zoveel groter is dan ons persoonlijke, artistieke en zakelijke succes: laten we nieuwe verbindingen en samenwerkingen onderzoeken en ons met schoonheid, fascinatie en verbeelding een weg banen door deze chaotische, bittere en verlammende tijd. Op het stadhuis. In de foyers van een schouwburg. In de wijk of bij jou thuis.

Doe je mee?