Verenigde Staten buiten spel, het einde van een wereldmacht

De Verenigde Staten verliezen steeds meer aan invloed en gezag. President Donald Trump jaagt befaamde wetenschappers en broodnodige migranten het land uit, ondergraaft de soft power van Washington, voert een ruïneus economisch  beleid en stelt zijn eigen zakelijke belangen boven die van de VS.

Trump heeft subsidies geschrapt voor universiteiten en instellingen die zich bezighouden met onderwerpen die hem niet zinnen, zoals klimaatverandering en gender. Veel onderzoekers zijn daardoor hun baan kwijtgeraakt en wijken uit naar Europa.  Onderzoeksprogramma’s zijn opgeheven en beurzen stopgezet. Rampzalig voor een land waar research altijd belangrijk was als motor voor economische groei, stimulans voor nieuwe technologie, motor van vooruitgang en aanzet tot kritisch denken.

De Europese Unie spint er garen bij en trekt 600 miljoen euro uit voor het aantrekken van wetenschappers uit het buitenland, met name uit de Verenigde Staten, onder het motto 'Choose Europe for Science'.

Ook is Trump bezig met het op volstrekt willekeurige wijze uitzetten van ‘illegale migranten’. Daarmee houdt hij zich aan een verkiezingsbelofte maar schaadt hij de Amerikaanse economie. In totaal waren er in 2022 ruim 8 miljoen illegale migranten aan het werk in Amerika, bijna 5 procent van de beroepsbevolking, in banen waarvoor Amerikanen hun neus ophalen.

Ook schadelijk: het ondermijnen van de Amerikaanse soft power. Een term bedacht door de onlangs overleden politicoloog Joseph Nye, die duidt op de mogelijkheid om andere landen te bewegen om zonder geweld of economische druk te doen wat in jouw straatje te pas komt. Niet meetbaar, zoals militaire kracht of economisch overwicht, wel belangrijk. Ook hierin heeft president Trump het mes gezet door de ontmanteling van ontwikkelingsorganisatie USAID, die werkt onder de paraplu van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

(Terzijde – ieder ‘nadeel heeft zijn voordeel’- volgens de Keniaanse opinieschrijver Patrick Gathara is de ontmanteling van USAID zo slecht nog niet. Ze biedt de kans op een nieuwe wereldorde met meer onafhankelijkheid en gelijkheid in plaats van ‘neokoloniale’ ontwikkelingssamenwerking).

Washington boet verder in aan invloed door het schofferen van bondgenoten, zoals onlangs de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa. De Amerikaanse president beschuldigde Zuid-Afrika van het doelbewust vermoorden van witte Zuid-Afrikanen en had het eerder al over een ‘witte genocide’. Een tirade die nergens op is gebaseerd en die het misschien goed doet in eigen land, maar niet bij de opkomende landen in het mondiale zuiden, waarvan Zuid-Afrika niet de minst belangrijke vertegenwoordiger is.

Verder is Trump goed op weg met het ruïneren van de Amerikaanse economie door zijn handelsmaatregelen. (Weliswaar heeft een rechter  daar een stokje voor gestoken maar het lijkt er niet op dat de Amerikaanse president zich daar veel van aantrekt). Nu al zijn de gevolgen van de Amerikaanse handelsmaatregelen merkbaar, zo betoogde Jasper Lukkezen van economenblad ESB op R1. Er meren minder schepen uit het Verre Oosten aan in Amerikaanse havens, de schappen zijn leger, de prijzen hoger, bedrijven stellen hun winstverwachtingen voor 2025 bij.

Daarnaast kwam Trump met belastingmaatregelen waarvan met name de rijken profiteren, maar die ook de toch al torenhoge Amerikaanse staatsschuld verder doen oplopen. Ten koste van het vertrouwen in de dollar.

De Verenigde Staten krijgen onder Trump steeds meer trekken van een kleptocratie, met extreem rijke mensen die de leider steunen. Trumps reis door het Midden-Oosten diende vooral zakelijke belangen met als kers op de taart een Qatarese Boeing als cadeau. In de Golfstaten liggen plannen op tafel voor de bouw van luxe wolkenkrabbers, exclusieve golfbanen en cryptovalutadeals ten faveure van het imperium-Trump.

Ook Rusland heeft geleerd hoe de Amerikaanse ‘zakenpresident’  te vriend te houden: het zou hem zijn eigen 150 meter hoge wolkenkrabber in het zakendistrict van de Russische hoofdstad in het vooruitzicht hebben gesteld: de Trump Tower.  

De Leidse hoogleraar Dario Fazzi moet – zo zei hij in Trouw - bij het huidige Amerika denken aan de ondergang van het oude Rome. “Dat begon in te storten nadat senatoren de keizer zijn gang lieten gaan, alsof hij een soort God was. Zo konden zij op hun beurt profiteren van wijdverbreide corruptie. Het algemeen belang, de grootse ideeën waar de Romeinse republiek en het vroege keizerrijk ooit voor stonden, raakten vergeten en maakten plaats voor zelfverrijking. Dat was het moment dat het rijk begon te vervallen”.