Vergeet de mijnwerkers niet op World Decent Work Day

De onzekerheid over energierekeningen en een ongekende inflatie houden de gemoederen bezig in Nederland. De zorgen van veel mensen zijn groot: logisch dat hier veel over gesproken wordt en terecht dat dit hoog op de politieke agenda staat. Maar op World Decent Work Day roept CNV Internationaal op om ook buiten onze landsgrenzen te kijken, waar mijnwerkers direct de gevolgen ondervinden van onze crisis. 

De noodzaak voor een groene energietransitie staat op de politieke agenda. Het is belangrijk om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit het buitenland te verminderen.  Binnen de EU zijn daarvoor grootste plannen gemaakt binnen de Green Deal waarbij terecht rekening wordt gehouden met banen die op het spel staan. Maar een eerlijke transitie is niet alleen nodig voor de mensen in Europa, maar ook voor de werknemers die de kolen en metalen voor onze transitie uit de grond halen in Latijns-Amerika. Want in een globaliserende wereld, hebben onze crises rechtstreeks effect op de levens van mijnwerkers in deze regio. De Nederlandse overheid, (energie)bedrijven en investeerders kunnen daarom ook een belangrijke bijdrage leveren aan verbetering van hun situatie. 

Impact
Juist vandaag, op World Decent Work Day, willen we aandacht voor de situatie van miljoenen mijnwerkers. In opdracht van CNV Internationaal wordt vandaag het rapport van onderzoeksbureau Profundo gepresenteerd, over de impact van onze energie transitie in Colombia, Bolivia en Peru. 

Schending van arbeidsrechten
Veel steenkool komt uit Colombia. Het delven van de kolen gaat gepaard met constante schendingen van arbeidsrechten. Bij een eerdere mijnbouwsluiting in 2021, door de Zwitserse gigant Glencore, stonden werknemers zonder sociaal plan op straat. Aanleiding was toen de coronapandemie, waardoor de vraag uit onder meer Nederland enorm terugliep.

In de mijnbouwregio in Colombia is Glencore alleen al verantwoordelijk voor ruim 80% van de inkomsten. Mensen doen zwaar en ongezond werk en omdat ze veelal met tijdelijke contracten werken, zijn gezondheidsproblemen voor eigen rekening. Daar waar hele gemeenschappen afhankelijk waren van steenkoolproductie, komt door onze energietransitie opeens de economie stil te liggen.

Ons pleidooi bij bedrijven en overheid is dan ook om verantwoordelijkheid te nemen. Het feit dat wij in Europa en Nederland decennia hebben geprofiteerd van deze gebieden, maakt dat wij moeten investeren in omscholing en werkgelegenheid voor de mensen daar. De hoge winsten die op dit moment in de grondstoffenhandel worden gemaakt moeten hiervoor gebruikt worden. In de afweging om wel of niet te kiezen voor tijdelijk gebruik van steenkool, moeten de belangen van deze werknemers dus ook worden meegewogen. 

Gebrek aan transparantie
De andere kant van de verduurzaming is een toenemend gebruik van metalen zoals koper, zink en molybdenum die nodig zijn voor zaken zoals windmolens, zonnepanelen en elektrische auto's. Volgens het onderzoek van CNV Internationaal en Profundo zal de vraag naar deze metalen verviervoudigen of zelf zes keer zo veel worden. Dit terwijl tegelijkertijd de arbeidsrechten in deze sector in bijvoorbeeld Peru – de tweede exporteur wereldwijd van koper, zink, lood en de derde van molybdenum - niet worden gegarandeerd.

Mensen werken op kortdurende, flexibele contracten zonder rechten, in gevaarlijke omstandigheden diep in de mijnen.  Wie lid wordt van een vakbond riskeert ontslag. Iets minder dan tien procent van deze metalen gaat naar de EU en Nederland. Nederlandse pensioenfondsen en banken investeren in deze sector en dragen daarom ook medeverantwoordelijkheid. Tegelijkertijd is er weinig tot geen transparantie in de keten. Metalen worden geëxporteerd naar China, omgesmolten en vervolgens weer verscheept naar Europa. Het is daarom belangrijk dat bedrijven, investeerders, vakbonden en overheden met elkaar in gesprek blijven en afspraken maken om meer grip te krijgen op de keten. Alleen zo kunnen we de situatie van werknemers structureel verbeteren.  

Decent werk voor iedereen
De energiecrisis en een economische crisis hebben een enorme impact in Nederland en in andere delen van de wereld.  Laten we ervoor waken dat de mensen die toch al tot de armste en meest kwetsbare groepen behoren, keer op keer het hardst worden getroffen. Nederlandse bedrijven, maar ook banken en pensioenfondsen hebben hierin een directe verantwoordelijkheid.  In een globaliserende wereld moeten we verder kijken dan onze landsgrenzen en er met elkaar voor zorgen dat iedereen ‘decent’ ofwel fatsoenlijk werk heeft.  

cc-foto: ILO