Vergeet Hoogvliet, Hoek van Holland, Rozenburg, Heijplaat en Pernis niet in de grote visies voor de Rotterdamse haven

Wie houdt in de gaten dat leefbaarheid, gezondheid en veiligheid niet ondergeschikt raken aan economische ambities?

De toekomst van de Rotterdamse haven staat volop in de aandacht. Mede dankzij de recente noodkreet van wethouder Simons lijkt Den Haag eindelijk wakker te worden en komt onze haven binnenkort weer op de agenda.

In de gemeenteraad bespreken we nu ook de zogeheten NOVEX, een nationaal programma waarmee het Rijk gebieden met belangrijke economische en ruimtelijke uitdagingen, zoals de Rotterdamse haven, beter wil organiseren en sneller wil ontwikkelen via samenhangend beleid. Een ambitieuze visie, waarbij ik mij ernstig zorgen maak over de omliggende gebieden die, als we niet opletten, totaal worden vergeten in deze toekomstplannen.

De kleine kernen Hoek van Holland, Pernis, Heijplaat, Rozenburg en Hoogvliet dreigen tussen wal en schip te vallen. Deze gebieden zijn historisch en sociaal essentieel voor de havenregio en spelen een cruciale rol in de energietransitie en de toekomstige economie. Toch worden ze in de grote beleidsstukken vaak slechts zijdelings genoemd. Dit is een groot risico.

Wel de lasten, niet de lusten?
De mensen die in deze gebieden wonen, ervaren dagelijks de gevolgen van de havenontwikkeling – van geluidsoverlast tot luchtvervuiling en verkeersdrukte. Maar als het gaat om investeringen in leefbaarheid, werkgelegenheid en infrastructuur, blijven ze vaak achter. Hier geldt het gezegde: “wel de lasten, maar niet de lusten”.

Daarnaast zien we helaas dat de energietransitie nóg niet per se minder industrie betekent. Maar als de belangen van de omliggende gebieden niet structureel worden gewaarborgd, krijgen bewoners vooral méér verkeer, méér geluid en méér milieudruk, zonder directe voordelen voor de lokale gemeenschappen.

Politieke propaganda voor bedrijven, maar wie bewaakt de belangen van bewoners?
Opvallend genoeg draaien partijen als Leefbaar Rotterdam en de Rotterdamse VVD nu volop de propagandamachine voor het bedrijfsleven in de haven. Alles moet wijken voor economische groei, zonder serieus stil te staan bij de gevolgen voor de omliggende gebieden. Het is cruciaal dat de haven toekomstbestendig blijft, maar niet zonder een eerlijk gesprek over wat dit betekent voor Hoogvliet, Pernis, Heijplaat, Rozenburg, Hoek van Holland, maar ook voor de rest van de stad.

De realiteit is dat de economische plannen enorme impact hebben op de leefbaarheid en gezondheid van bewoners in deze gebieden. Wie houdt in de gaten dat leefbaarheid, gezondheid en veiligheid niet ondergeschikt raken aan economische ambities?

Wijk- en dorpsraden wensen meer deskundige ondersteuning
De wijk- en dorpsraden worden door de gemeente gezien als de vertegenwoordigers van het gebied. Hierdoor ontstaat het beeld: “we hebben de wijk- of dorpsraad gesproken, dus we kunnen een vinkje zetten achter participatie”. Maar wijk- en dorpsraadsleden hebben nauwelijks toegang tot onafhankelijke deskundige ondersteuning en krijgen weinig middelen om goed te kunnen adviseren. De wijk- en dorpsraden vragen hier tevergeefs herhaaldelijk om. Zij willen hun stem serieus kunnen laten meetellen in deze processen. Anders blijft participatie een wassen neus.

Daarnaast is NOVEX een rijksprogramma, waardoor de lokale invloed van bewoners en zelfs de gemeenteraad beperkt is. Besluiten worden mogelijk genomen zonder directe betrokkenheid van inwoners, wijkraden, dorpsraden of bedrijven in de kernen. Dit voedt het gevoel dat de plannen vooral óver hen gaan, in plaats van mét hen.

NOVEX moet kansen bieden, geen bedreigingen
NOVEX en de energietransitie bieden kansen. Zeker als er geïnvesteerd wordt in woningbouw en werkgelegenheid door middel van opleidingsprogramma’s en om- en bijscholing voor lokale jongeren. Daarnaast kunnen de investeringen in de haven bijdragen aan betere milieumaatregelen, geluidsbeperking en luchtkwaliteitsverbetering. Maar dan moeten deze belangen wél structureel meegenomen worden in de plannen.

In Hoek van Holland bijvoorbeeld geven bewoners aan dat ze meer betaalbare woningen willen voor hun (klein)kinderen. Toch gebeurt er weinig, mede door netcongestie én de stikstofproblematiek, die woningbouw en duurzame bedrijfsinitiatieven volledig op slot zetten. Met deze beperkingen is mijn vraag dan ook, wie bepaalt uiteindelijk of er woningen bijkomen of dat bijvoorbeeld een Shell mag uitbreiden?

Investeren in de leefbaarheid van de kleine kernen en Hoogvliet
Er wordt gesuggereerd dat NOVEX extra financiële middelen oplevert voor leefbaarheid, jeugd, buitenruimte en cultuur. Als dat werkelijk zo is, moet dit zichtbaar en voelbaar worden in de kleine kernen en Hoogvliet.

Zo moet er goed nagedacht worden over verdichting in de kleine kernen en Hoogvliet. Dit vraagt om een doordachte verdeling van sociale, midden- en dure woningen, aangevuld met investeringen in voorzieningen zoals winkels, scholen en sportfaciliteiten. Daarnaast mogen de gebieden geen doorgangsgebied worden voor havenverkeer. Er moet serieus worden geïnvesteerd in infrastructuur, openbaar vervoer en verkeersveiligheid, om te voorkomen dat de leefbaarheid verder afneemt.

Er bestaat een ‘Kleine Kernen Aanpak’ bij de gemeente. Dit is een mooie aanpak, echter geven bewoners aan dat zij hier nog vrij weinig van merken. Daarnaast is deze aanpak te beperkt voor de grote opgave die nu voor ons ligt. Daarbij is Hoogvliet geen onderdeel van deze aanpak.

Tijd voor structurele betrokkenheid
Ik pleit niet per se voor nóg een papieren visie, maar voor een heldere belofte van het college: betrek de kleine kernen en Hoogvliet structureel bij alle havenontwikkelingen. Dit moet gebeuren met bewoners, verenigingen en bedrijven uit deze gebieden, en mét de juiste onafhankelijke deskundige ondersteuning. Zij kennen de uitdagingen en kansen immers als geen ander. Rotterdam moet zich in deze toekomstvisies hard maken voor structurele investeringen in netcapaciteit, infrastructuur, woningbouw en leefbaarheid in deze gebieden. Zodat de transitie van de haven niet alleen een succes wordt voor de economie, maar ook voor de mensen die hier wonen. De kleine kernen en Hoogvliet mogen niet de dupe worden van top-down ontwikkelingsplannen waarin hun belangen slechts een voetnoot zijn. Het is tijd dat hun stem écht meetelt.