Verlos ons van fossiele sponsoring in de letteren

Sommige hardwerkende Nederlanders zal dit alles worst wezen. Die klimaatdrammers moeten altijd iets te zeiken hebben.

Sommige slogans zijn gewoon erg goed gevonden, en 'Vakantie begint met boeken' is er zo een. Deze slogan komt uit de koker van touroperator TUI, de hoofdsponsor van 'Zomerlezen', een initiatief van de Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek (CPNB). Het doordenkertje zit er natuurlijk in dat 'boeken' kan worden opgevat als zowel een zelfstandig naamwoord als een werkwoord: “O, boek-en, haha!”

Zo kon het gebeuren dat u bij de aanschaf van een boek deze zomer een boekenlegger aantrof in de vorm van een TUI boarding pass. TUI had bewust geen internationale treinen op het oog, maar vliegtuigen. De designer van de TUI boarding pass heeft daar geen enkel misverstand over laten verstaan. Aan de boarding pass is een actie gekoppeld waarmee reischeques of boekenbonnen gewonnen kunnen worden. Nou, zegt u het maar, wat zou u liever winnen? En loopt u deze zomer met uw kind rond in de plaatselijke bieb, dan is kans dat u een vrolijke TUI-parasol aantreft met TUI-strandstoelen en TUI badhanddoeken. Het zijn een paar voorbeelden van de wijze waarop TUI het hoofdsponsorschap van 'Zomerlezen' invult.

Welbeschouwd is TUI een meer dan logische partner voor stichting CPNB. Iedereen houdt van boeken, maar wie is er bereid om te betalen voor de promotie ervan? En wanneer nemen wij, haastige, hardwerkende Nederlanders, daar nu meer de tijd voor dan op vakantie? Het is algemeen bekend dat de rust en de concentratie die we nodig hebben om tot lezen te komen, toeneemt met iedere kilometer verder van huis. Al vijf jaar sponsort TUI het initiatief 'Zomerlezen' en hierdoor hebben we vrolijke filmpjes waarin BN'ers hun zomerboek aanprijzen met toevoegingen als “Deze gaat mee naar Bali” en “Deze neem ik mee naar New York, ik heb daar een leuk hotel met dakterras.” Zo alledaags, zo volkomen clichématig, vloeit de propaganda voor het Nederlandse boek en de propaganda voor verre vliegvakanties in elkaar over. De hardwerkende Nederlander zal er wakker van liggen zoals een vis in het water, namelijk niet.

Zo vormen TUI en de stichting CPNB een fenomenaal duo: een soort Shell en Staatsbosbeheer, maar dan nèt even anders. TUI is een grote afnemer van kerosine van Shell. En TUI is een touroperator die het liefst zoveel mogelijk vliegvakanties verkoopt. Verre bestemmingen, hogere winstmarges. Dat doet TUI met tv-spotjes waarin de tekst ‘zin in TUI’ te lezen valt tegen de achtergrond van een vliegtuig, en het is ook wat TUI doet in de onlangs door de Reclame Code Commissie berispte ‘Fair Travel’-campagne, waarin TUI het presteerde om met zinsnedes als 'iets zuiniger met de wereld omgaan’ en ‘een duurzamer vakantie voor heel Nederland’ consumenten met interesse in een duurzamere vakantie nóg meer vliegvakanties voor te schotelen.

Dat is ook waarom TUI stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek (CPNB) de helpende hand toereikt. En kun je het een armlastige stichting met een nobele doelstelling kwalijk nemen? Natuurlijk niet. Laat niet het halve Europese clubvoetbal zich gewillig sponsoren door luchtvaartmaatschappijen als Qatar, Emirates en Etihad? Wereldwijd gaat er in sportsponsoring een duizelingwekkend bedrag om van zo'n $78 miljard. Wat boekenleggers, reischeques en parasollen voor een initiatief zoals ‘Zomerlezen’ hoeft vast niet zoveel te kosten.

De vraag is hoe we ons hierover te weer moeten stellen. Het voetbal wijst hierin de weg. Na jarenlange strijd zijn supporters van Bayern Munchen erin geslaagd om ervoor te zorgen dat het hoofdsponsorschap van Qatar Airways beperkt blijft tot vijf jaar. Het Nederlandse burgerinitiatief Fossil Free Football streed het afgelopen jaar al onvermoeibaar tegen sportwashing en zet ook komend jaar de strijd voort.

In de wereld van de letteren kunnen mensen ook opstaan. Verbied propaganda voor vliegvakanties, schreef Marijn Ruhaak laatst in NRC. Voor het zover is, kunnen auteurs en lezers bij de Stichting CPNB aangeven niet gecharmeerd te zijn van boarding passen in hun boeken. Bibliotheken kunnen besluiten die vrolijke parasollen niet neer te zetten bij de afdeling voor kinderen, want ook voor vliegvakanties geldt: jong geleerd is oud gedaan. En boekhandels kunnen zo verstandig zijn om de TUI boarding pass niet mee te leveren bij een aankoop. Bij een spannende thriller of zwoele zomerroman kan het wellicht geen kwaad, maar of het de juiste snaar raakt bij mensen die deze zomer een wat educatiever boek over de klimaatcrisis ter hand willen nemen, is de vraag. Maar in Grand Hotel Europa zou de ironie van zo'n TUI boarding pass niet misstaan.

Sommige hardwerkende Nederlanders zal dit alles worst wezen. Die klimaatdrammers moeten altijd iets te zeiken hebben. Alles wat leuk is in het leven mag niet meer! Natuurlijk is een bosbrand tijdens je welverdiende vliegvakantie naar Corfu of Rhodos nooit leuk, maar die is aangestoken hè, dus ho, ho met je klimaatpaniek. Dankzij de TUI repatriëringsgarantie kom je altijd weer veilig thuis. Wel zo netjes. Het zijn tenslotte geen asielzoekers!

Verlos ons van fossiele sponsoring in de letteren.