Voor Wilders geldt: eigen donateurs eerst

PVV-minister Reinette Klever ontving als directeur bij Ongehoord Nederland in 2023 en 2024 in totaal €16.501 te veel salaris in strijd met de wet, maar zegt daar niets van te hebben geweten. Het salaris van Reinette Klever overschreed et wettelijk vastgestelde maximum voor topinkomens in de publieke sector zoals vastgelegd in de Wet normering topinkomens (WNT). Het Commissariaat voor de Media houdt hier toezicht op en gaf eerder al aan dat Ongehoord Nederland meerdere malen in strijd handelde met deze regelgeving.

Voormalig PVV-Kamerlid Harm Beertema ontving in totaal €128.000 van Ongehoord Nederland — €53.000 voor minder dan vier maanden werk en de maximale ontslagvergoeding van €75.000 — waarmee opnieuw blijkt hoe lucratief politieke loyaliteit binnen de PVV-kring kan uitpakken, zelfs bij de omroep die zegt te staan voor zuinigheid en zuiverheid.

Deze twee hebben tenminste nog gewerkt voor hun geld. PVV-Kamerlid Vincent van den Born ontving €141.000 per jaar maar leverde sinds zijn aantreden letterlijk geen enkele politieke bijdrage — geen motie, geen amendement, geen debat — waarmee hij het toonbeeld is van politieke leegte op kosten van de belastingbetaler. Vincent van den Born, sinds 2023 lid van de Tweede Kamer, is ook werkzaam als medewerker van de PVV-fractie in Zuid-Holland. Hij dankt zijn plek op de lijst vooral aan interne loyaliteit, niet aan publieke bekendheid of politieke ervaring.

PVV-Minister Marjolein Faber betaalde met fractiegeld in 2015 het bedrijf van haar zoon, handelde daarmee in strijd met de gedragscode, maar weigerde af te treden en stortte het bedrag pas terug na publieke ophef.

Al sinds 2009 verzet de PVV zich tegen strengere regels voor partijfinanciering. Toen minister Guusje ter Horst anonieme donaties boven de €700 wilde verbieden en giften wilde maximeren op €25.000, stond Wilders vooraan om het vrije geldverkeer te verdedigen. Niet toevallig. De partij haalde in die tijd fondsen op in de VS. Volgens voormalig PVV’er Hero Brinkman wilden donateurs “anoniem blijven” — uit angst voor sociale repercussies. Een mooiklinkend eufemisme voor wat het werkelijk was: geheimzinnigheid als verdienmodel.

Geert Wilders noemt zichzelf graag de stem van het volk. Onafhankelijk, anti-elite, anti-establishment. Maar achter de façade van het Haagse eenmansverzet doemt een ander verhaal op: dat van een politicus die niet eerlijk is over waar het geld vandaan komt. De vorige keer behandelde ik hoe er een patroon was tussen donaties aan de VVD en gunstig beleid voor de donateurs, maar om bepaalde redenen is dit patroon bij de PVV lastig te achterhalen. Wel kunnen we het gebrek aan transparantie behandelen en geldschieters uit het verleden.

Tussen 2015 en 2017 stroomde er €130.000 binnen via het ultrarechtse David Horowitz Freedom Center. In 2018 kwam daar nog eens €100.000 bij van een ondoorzichtige BV genaamd Piegretia, waarvan men nog steeds niet weet wat dit bedrijf doet. Toen buitenlandse donaties in 2018 werden verboden, werden documenten zwartgelakt alsof het ging om kinderen in het toeslagenschandaal — maar dit keer worden de daders afgeschermd, om de macht te beschermen. In 2019 en 2020 ontving de partij €53.500 en €70.000 van anonieme bronnen. Transparantie? Alleen als het uitkomt. In 2022 dook dan ineens een naam op: F.J. van der Linden uit Lunteren, goed voor €42.521,22.

En dan was er nog die andere geldstroom: de juridische oorlogskas van Wilders in de ‘minder minder’-zaak. Gefinancierd door de Amerikaanse miljardair Robert Shillman, via een stichting die netjes de advocaten betaalde maar onzichtbaar bleef in het geschenkenregister van de Tweede Kamer. Shillman is geen onschuldige sponsor — hij steunde Project Veritas, een organisatie bekend van politieke desinformatie, en heeft indirecte banden met de Proud Boys, de extreemrechtse knokploeg die in 2021 het Capitool bestormde. In Nederland staat Wilders graag als paria op het plein. In de VS wordt hij als martelaar onthaald, met benefietdiners waar champagne en dollars even rijkelijk vloeien.

De giften van het David Horowitz Freedom Center en miljardair Robert Shillman zijn niet zomaar uitingen van solidariteit — ze zijn investeringen in ideologische infrastructuur. Beide organisaties zijn actief in het verspreiden van islamofobe propaganda, het ondermijnen van progressieve bewegingen en het aanjagen van complottheorieën via alternatieve media en politieke invloed. Met Wilders kopen ze niet enkel toegang tot de Tweede Kamer, maar legitimiteit: een Europees boegbeeld dat hun discours vertaalt naar parlementaire moties en publieke retoriek. Dat is geen filantropie, dat is strategisch kapitaal.

Maar de geldstromen uit de Verenigde Staten zijn niet de enige buitenlandse banden waar de PVV haar stilzwijgen over bewaart.  Al sinds 2013 onderhoudt de partij warme contacten met pro-Kremlin netwerken. In 2018 bezocht Wilders Moskou op uitnodiging van een Kremlin-functionaris, terwijl PVV’er André Elissen al in 2017 deelnam aan een door Rusland gefinancierde ‘verkiezingswaarnemingsmissie’ onder leiding van de omstreden Duma-politicus Leonid Slutsky. Nee, de achternaam heb ik niet verzonnen.

In 2016 vroeg Wilders expliciet om Russische gasten buiten beeld te houden tijdens een bijeenkomst van extreemrechtse Europese partijen, zoals bleek uit gelekte e-mails. Dit was geen toevallige ontmoeting, maar een patroon van heimelijk overleg en ideologische afstemming. Terwijl Wilders zich in Nederland presenteert als onafhankelijk nationalist, voegt hij zich in Europa naadloos naar de geopolitieke belangen van autoritaire regimes.

Officieel krijgt de PVV geen subsidie en heeft de partij één lid: Wilders zelf. Waar kwam dat geld vandaan? De PVV is juridisch geen ledenpartij en alle donaties verlopen via de stichting Vrienden van de PVV, die niet dezelfde transparantie- en rapportageverplichtingen heeft als politieke partijen die wél subsidie ontvangen en meerdere leden hebben. Zo omzeilt hij de Wet financiering politieke partijen (Wfpp).

Dit betekent: geen meldplicht voor donaties onder de €50.000, geen controle op de herkomst van gelden, geen jaarlijkse verantwoording over de besteding — en dus: geen democratisch tegenwicht. Waar andere partijen hun donateurs moeten rapporteren en verantwoording afleggen aan ledenvergaderingen of partijcongressen, opereert Wilders in een financieel niemandsland dat oncontroleerbaar is voor zowel pers als parlement. Juridisch is dat legitiem; democratisch is het een zwart gat.

Dat de partij geen leden heeft, betekent meer dan een juridische nuance: het maakt de partij volkomen ontoegankelijk voor intern toezicht. Wilders is fractievoorzitter, partijbestuur en fondsenbeheerder in één. Een dergelijk gesloten model zou in elke andere context — bedrijf, vereniging of stichting — als risicovol en ondemocratisch worden aangemerkt. Binnen de politiek noemen we het ‘de stem van het volk’.

Follow the Money en Investico stelden het eerder al onomwonden vast: de PVV-financiën zijn een zwart gat. Maar hoe controleer je een partij met maar één lid? Wilders zoekt zijn bondgenoten in Hongarije. Tijdens de CPAC-conferentie in Boedapest propageerde hij zijn anti-EU en anti-immigratie-evangelie. Zijn boek Halállistán, in Nederland nauwelijks verkocht, werd daar uitgegeven door een invloedrijke christelijke uitgever. Over de inkomsten is niets bekend. De boodschap mag dan rechts zijn — de boekhouding is Oost-Europees schimmig.

Deze banden zijn niet op zichzelf staand. In Hongarije wordt Wilders al jaren als bondgenoot gezien van Viktor Orbán, die de PVV-leider meermaals ontving. De PVV maakt deel uit van een breder ultrarechts netwerk in Europa waarin partijen als AfD (Duitsland), Rassemblement National (Frankrijk), Fidesz (Hongarije) en Fratelli d’Italia (Italië) nauw samenwerken, onder andere via de Identity and Democracy-fractie in het Europees Parlement. In meerdere rapporten van de Europese Commissie en de NAVO wordt gewaarschuwd voor Russische inmenging in Europese democratieën via zulke netwerken — onder meer door donaties, beïnvloeding van verkiezingscampagnes en verspreiding van desinformatie.

Terwijl hij het volk toespreekt over ‘eerlijke politiek’, is er sowieso bewijs dat hij zich liet sponsoren door Amerikaanse miljardairs en dat hij donaties doorsluist via een stichting die zich aan elke vorm van controle onttrekt. Is het echt ‘eigen volk eerst’ als je niet eens transparant durft te zijn naar dat volk? Als je het eigen volk zo belangrijk vindt, waarom durf je dan niet eerlijk te laten zien wie je echt betaalt?

Door zijn unieke juridische constructie — één lid, geen subsidie, geen verplichte financiële openheid — ontwijkt Wilders elk democratisch tegenwicht. Waar andere partijen hun giften moeten melden, zich verantwoorden tegenover hun achterban en gecontroleerd worden door de Rekenkamer, werkt de PVV in het duister. Dat betekent niet alleen dat de kiezer geen zicht heeft op wie invloed koopt, maar ook dat er geen eerlijke concurrentie meer is: waar de SP, VVD of GroenLinks zich moeten verantwoorden voor een donatie van €10.000, kan Wilders tienduizenden euro’s ontvangen uit Texas of Moskou — zolang hij het via de juiste omweg laat binnenkomen.

Dat Wilders deze constructie al sinds 2006 weet vol te houden, zegt niet alleen iets over hemzelf — maar ook over de tandeloosheid van het Nederlandse institutionele toezicht. Noch de Kiesraad, noch de Rekenkamer, noch het ministerie van Binnenlandse Zaken beschikt over voldoende bevoegdheden om partijen zonder leden effectief te controleren.

In een democratie hoort macht verantwoording te dulden. Maar Geert Wilders bouwde een systeem dat dat onmogelijk maakt: een partij zonder leden, nul toezicht, zonder financiële openheid. Hij noemt het vrijheid, maar het is een financieel doolhof waarin het volk een rad voor ogen wordt gedraaid. Zolang die sluiproutes bestaan, blijft de vraag niet óf er iets mis is, maar wie de prijs betaalt voor die politieke onschendbaarheid. Spoiler: dat bent u.