Vrede cultiveert veiligheid, oorlog is de hel

In praktijk gaat oorlog veelal over koloniale toegang tot grond en grondstoffen van anderen. In praktijk zijn burgers de sjaak.

In 2022 ontving ik een vredesprijs van Pax voor Vrede voor twaalf jaar activisme op het kruispunt van klimaatrechtvaardigheid, antiracisme en dekolonisatie. Mijn toewijding aan het strijden voor het bestaansrecht van grote delen van de wereldbevolking die systemisch ondermijnd wordt, roept echter vaak weerstand op. Ik raak een gevoelige snaar in een samenleving die zich veelal verdoofd rondom het emotioneel relateren met de ellende en onrechtvaardigheid die de huidige politiek van ongelijkheid, oneerlijke handel en oorlog teweegbrengt.

In een samenleving waarin burgers zo onder druk staan voortdurend productief te zijn en in competitie hun arbeid te verkopen aan dubieuze multinationals die tenminste nog een goed salaris geven om je dure huur te betalen, is het moeilijk stilstaan en voelen wat systemisch onrecht voor ellende genereert. Wanneer ik hierover begin, is de neiging vaak: met een boog om me heen lopen of kill the messenger.

Zo’n peace-award was een mooi moment waarop even mijn werk voor collectief welzijn gevierd werd. Maar in het afgelopen jaar ervoer ik dat de weerstand tegen vredesactivisten escaleert naar ongekend cynisme en agressie. Er wordt niet alleen door politici opgeroepen tot een oorlogseconomie en doorlopend wapenonderdelen gestuurd naar een regime dat volkerenmoord op Palestijnen pleegt, ook worden er ballonetjes opgeworpen in het gesprek om vrede-maken als domein te lasteren.

Ik voel me hier geroepen het op te nemen voor vrede-maken als een inter-persoonlijk, creatief en transformatief en politieke kunst die veel waardering verdient. Vrede-maken is een werkwoord en praktijk waarmee een cultuur wordt gekweekt waarin vele werelden kunnen bestaan en geen één ervan wordt gebombardeerd. Vrede is niet saai, statisch of eendimensionaal. Het getuigt van kunnen omgaan met (meer) complexiteit en conflict en over meer gereedschap te beschikken dan enkel escalatie met moord en vernietiging van het milieu en toekomstige generaties.

Een oorlog kent geen winnaars; enkel verliezers, vernietiging en voortsluimerende verdeeldheid. Dat de Nederlandse krijgsmacht zich profileert als defensie is een leugen. Ze bedrijven imperialisme. Een sprekend voorbeeld daarvan is het militair bijstaan in bombardementen op Jemen als een collectieve straf op een land dat wel sancties uitvoert tegen de koloniale oorlogsmisdaden van de Israëlische entiteit. Ook het militair bijstaan in de illegale invasie in Irak en in Mali getuigen van imperialisme, niet verdediging van Nederlanders tegen aanvallende legers. Er is simpelweg geen sprake van verdediging maar aanval.

In praktijk gaat oorlog veelal over koloniale toegang tot grond en grondstoffen van anderen. In praktijk zijn burgers de sjaak. Ze verliezen publieke diensten en welzijn en betalen belastinggeld voor zinloos geweld uitgevoerd door staten. Zowel tijdens oorlogvoering als in oefeningen voor oorlog wordt daarbij onwijs veel vervuiling gecreëerd. De D.O.D. (Department of Defense) van de VS is de grootste institutionele vervuiler in de wereld. Ze vervuilen meer dan 100 natiestaten per jaar. De NAVO-norm aan NAVO-partners om 2% BNP aan krijgsmacht te besteden zorgt er niet alleen voor dat we klimaatdoelen niet meer kunnen halen maar dat alle hoop op het überhaupt voortbestaan van de mensheid door de plee wordt gespoeld. Verdere investering in militarisering is niet alleen cynisch - op dit punt in de geschiedenis maakt het de mogelijkheid van een toekomst onmogelijk. 

Ik schrijf dit opiniestuk vanuit een diep begrip dat actief bouwen aan vrede-maken als praktijk juist collectieve veiligheid genereert. Vrede-maken is behendig worden in conflict en niet een onetrick pony zijn die zichzelf voorhoudt dat als je een hamer hebt elk probleem een spijker moet zijn en je erop op los moet rammen. Militarisering komt voort uit desastreus superioriteitsgevoel en apartheidsdenken. Het is niet voor niks dat in het Nederlandse leger ze spreken over Nukubus (nutteloze kut-burgers). Ze leren soldaten aan dat de rest van ons die twijfels heeft bij doden voor het belang van imperialistische belangen minderwaardig en dom zijn. 

Ik sluit graag af met de hoopvolle woorden van journalist en mensenrechtenactivist Eamonn McMann die samen met acht anderen een lokatie van werelds een-na-grootste wapenproducent Raytheon/RTX kort en klein heeft geslagen om oorlogsmisdaden met hun wapens een halt toe te roepen. De vredes-activisten werden een paar jaar later alle negen vrijgesproken in de rechtszaak omdat het stoppen van oorlogsmisdaden geen misdaad is en hun vredesactivisme proportioneel werd bevonden. Eamonn zegt: “Er zal een tijd komen dat we op de wapenhandel terugkijken op dezelfde manier als we op de slavenhandel terugkijken”

Als je ook een steentje wilt bijdragen aan een wereld zonder wapenhandel en meer bekwaamheid om met conflict om te gaan, dan ben je van harte welkom op 5 april bij de demonstratie GEEN RUIMTE VOOR DEFENSIE in Leeuwarden. En speciaal voor alle niet cynische Amsterdammers organiseer ik een bus heen en weer.