Vrouwen & oorlog

Nico schrijft een serie over oorlog, dit is aflevering 71.

Zo’n beetje de helft van de wereldbevolking is vrouw. In geval van oorlog en geweld moeten zij het te vaak ontgelden. Niet voor niets worden zij al eeuwenlang ten onrechte het zwakke geslacht genoemd. Dappere vrouwen in tijden van oorlog vormen in veel geschiedenisboeken een uitzondering. Er schieten allerlei namen door mijn hoofd: Van Anne frank, Hannie Schaft, Kenau Simons Hasselaer en Jeanne d’Arc tot Oriana Fallaci. Op uiteenlopende manieren hadden al die vrouwen iets met oorlog te maken. In 2023 waren bij gewapende conflicten vier op de tien doden vrouw, twee keer zoveel als het jaar daarvoor. Ook is er in oorlogssituaties vaak sprake van seksueel geweld.

Gelukkig is er in ons land de laatste tijd veel aandacht voor geweld jegens vrouwen. De moord op Lisa uit Abcoude bracht een grote schok teweeg. En over femicide als extreme vorm van huiselijk geweld werd ook uitgebreid bericht. In 2024 waren bijna 1,3 miljoen 16-plussers daar slachtoffer van. Dat heeft voor menigeen een veel grotere impact dan de oorlogsdoden in Gaza en Oekraïne.

Ik heb er behoefte aan om zo maar een drietal vrouwen hier door hun betrokkenheid bij oorlog en geweld speciaal te noemen.

• De Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt (1906-1975) heeft zeer boeiend over de oorlog geschreven. Haar standaardwerk is ‘The Origins of Totalitarianism’ (1951). Ze heeft het ook over de ‘banaliteit van het kwaad’, waarbij ze de oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann reduceerde tot een ‘onbetekenend individu’. Om de daden van Poetin te begrijpen zou je Ahrends’ bespiegelingen over het panslavisme moeten lezen.

• Ascha ten Broeke is een van mijn lievelingscolumnisten. Zij speelt met de woorden sterker en dodelijker. Sterker. Dodelijker. Dat is wat Rutte wil met de NAVO. Sterker. Dodelijker. Is dat waar deze tijd om vraagt? Hebben we niets beters te doen? Opstaan tegen genocide? Tegen fascisme? Iets doen aan de klimaatcrisis? Niet sterker maar zachter. Niet dodelijker maar vol liefde voor het leven. Mijn geest weigert zich voor te bereiden op oorlog. (Zo probeer ik haar visie samen te vatten)

• De manier waarop Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren in woord en daad opkomt voor het lot van de onschuldige Palestijnen in Gaza vind ik bewonderenswaardig. Moedig, zoals ze in de Tweede Kamer verscheen in de kleuren van de Palestijnse vlag. En onbegrijpelijk dat dat niet mocht. Youp van ’t Hek veegt er in zijn zaterdag-column in de NRC (20/92025) kordaat de vloer mee aan.