VVD-oervader van het rechtspopulisme Hans Wiegel (83) overleden

De voormalige VVD-leider en vicepremier Hans Wiegel is op 83-jarige leeftijd overleden. Dat meldt zijn familie aan De Telegraaf.

Wiegel was partijleider van de VVD van 1971 tot 1982. Hij maakte faam als oppositieleider tegen het linkse kabinet-Den Uyl (1973-1977), tevens het laatste linkse kabinet dat Nederland heeft gehad.

De NOS schrijft:

In 1977 werd Wiegel vicepremier in het kabinet-Van Agt. Hij had beloofd dat hij na het kabinet-Den Uyl zou 'puinruimen', maar van de beloofde sanering van de overheidsuitgaven kwam weinig terecht. In 1981 werd hij voor de derde keer lijsttrekker. Hij beperkte het verlies voor de VVD tot twee zetels, wat als een grote prestatie gezien werd, maar CDA en VVD verloren wel hun meerderheid.

In 1982 vertrok Wiegel uit de Haagse politiek en werd commissaris van de koningin in Friesland. Dat bleef hij tot 1994.

De Volkskrant schrijft:

Hij groeide in Friesland uit tot een geslaagd provinciaal bestuurder, maar tevens tot het kristallisatiepunt van ontevredenen in de VVD. Met allerlei kritische uitspraken en halfslachtige pogingen om terug te komen, verzwakte Wiegel het leiderschap van zijn opvolgers in een onrustige ­periode. Als ‘orakel van Ljouwert’ ofwel ‘de Grote IJsmeester’ bleef hij zich, bij voorkeur via De Telegraaf, publiekelijk met de gang van zaken in de partij bemoeien.

Ook schrijft de krant:

Pim Fortuyn had in de winter voor zijn dood het plan om Wiegel na de verkiezingen van 2002 naar voren te schuiven als de premier van een kabinet van de fortuynisten met CDA en VVD. Hij zag in Wiegel de ideale compromiskandidaat. De gesprekken waren geopend.

Door de moord op Fortuyn liep het anders, maar het bleek wel het begin van Wiegels vrijage met de nieuwe populistische stroming die sindsdien zo dominant werd op het Binnenhof. Hij treurde openlijk over het vertrek van Geert Wilders uit de VVD, sympathiseerde daarna met ­hemelbestormer Rita Verdonk en pleitte in 2007 uiteindelijk voor opheffing van de partij.

In 1995 trad Wiegel nog toe tot de Eerste Kamer. Daarover schrijft NRC:

In 1995 werd hij inderdaad in de Eerste Kamer gekozen. Daar maakte hij vier jaar later naam door zijn cruciale tegenstem bij het in het regeerakkoord van PvdA, VVD en D66 overeengekomen voorstel voor het invoeren van een referendum.

Het zinderende debat in de Eerste Kamer was Hans Wiegel ten voeten uit. Theatraal en als hoofdrolspeler met alle aandacht op hem gericht wist hij tot op het laatste moment de spanning er in te houden. De in de eindfase van het debat opgetrommelde premier Wim Kok dacht dat Wiegel ‘om’ was toen deze onder de woorden „Dank voor het gesprokene” hem opzichtig en onder het geklik van fotocamera’s een hand gaf. Het tegendeel bleek het geval. Wiegel stemde als enige van de VVD-fractie ’s nachts om tien voor half twee tegen. De volgende dag zegde D66 de steun aan het paarse kabinet op en was een – naar achteraf bleek kortdurende – kabinetscrisis een feit.

In 2019 flirtte Wiegel openlijk met het extreemrechtse Forum voor Democratie van Thierry Baudet en wilde hij als formateur Forum in het Zuid-Hollandse provinciebestuur krijgen. Dat mislukte door een gebrek aan draagvlak onder de volksvertegenwoordigers.

In september 2019 werd Hans Wiegel getroffen door een licht herseninfarct. In 2022 stopte hij uiteindelijk ook met zijn - vaak hilarisch kinderlijke - columns in de Telegraaf.