VVD’er Henk Kamp liet verwoestend fraudebeleid door onderbuik bepalen

Voormalig minister Henk Kamp (VVD, Sociale Zaken) vindt het "logisch" dat hij niet alleen afging op harde cijfers van zijn eigen ministerie over de schaal waarop fraude werd gepleegd met uitkeringen. Hij moest naar eigen zeggen ook rekening houden met "gevoelens vanuit de samenleving". Veel mensen waren ervan overtuigd dat er veel meer werd gesjoemeld, of dat nu berustte op de realiteit of niet. 

Volgens Kamp werd er bij de behandeling van de fraudewet die aan de basis ligt van onder andere het toeslagenschandaal, in de Tweede Kamer gehamerd op "een breed gedragen wens vanuit de samenleving" om fraude hard aan te pakken. Daarbij werd geschermd met opinieonderzoeken waaruit bleek dat veel mensen de officiële fraudestatistieken simpelweg niet geloofden omdat hun onderbuik nu eenmaal wat anders zei. 

"Je kunt niet uitsluitend afgaan op wat je aangereikt krijgt van medewerkers", aldus de eveneens voor zijn onderbuik gevoelige Henk Kamp tegen de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek doet naar het fraudebeleid van de overheid. De VVD'er wilde naar eigen zeggen dan ook "breder geïnformeerd" zijn. Ook rechercheurs die fraude moesten opsporen hadden volgens Kamp het gevoel dat fraude veel vaker voorkwam dan daadwerkelijk werd aangetroffen.

Bij zijn aantreden als minister van Sociale Zaken in het kabinet-Rutte I, de bruin-rechtse gedoogconstructie met VVD, CDA en de PVV, maakte Kamp van een strenger fraudebeleid dan ook van zijn prioriteiten. Het wetsvoorstel dat Kamp aandroeg werd door de Raad van State al van tafel geveegd. De Raad zei niet overtuigd te zijn "dat de omvang van de fraude zodanig is toegenomen dat daarom een forse verzwaring van het sanctieregime nodig is".

Het kabinet vond de onderbuik en het tevredenstellen van de geborneerde kleinburger belangrijker en ging daar niet in mee. Kamp voegt toe dat hij "niet onder de indruk" was van de instrumenten die hij voor ingang van de fraudewet tot zijn beschikking had om fraude te bestrijden.

Kamp vond het vooral belangrijk om fraude effectiever tegen te gaan, omdat dit zou leiden tot meer draagvlak voor het stelsel van sociale zekerheid. Hij had bovendien vanuit het regeerakkoord de opdracht meegekregen om 180 miljoen euro per jaar te bezuinigen door misbruik van uitkeringen tegen te gaan. Lukte dat niet dan had hij dat bedrag elders op zijn begroting moeten besparen.

In haar HJ Schoo-lezing van vorige week brak BBB-leider Caroline van der Plas nog een lans voor het juist vaker luisteren naar die onderbuik: 'Onderbuikgevoelens zijn ook gevoelens', sprak ze daar. De hardvochtige, incorrecte en vaak op racistische denkbeelden gestoelde fraudeaanpak als direct gevolg van onderbuikgevoelens heeft tienduizenden mensen de financiële afgrond in geduwd. Voor veel van hen is dit nog altijd niet rechtgezet. Ook zijn binnen deze door de overheid verscheurde gezinnen ruim tweeduizend kinderen uit huis geplaatst.