Waar is de pers als Hansje Brinker verzuipt?

De media spelen een sleutelrol. Conflicten verkopen beter dan compromissen.

De Nederlandse politiek voelt als een lekkende dijk. Felle debatten over stikstof, klimaat en migratie verhitten het publieke toneel, terwijl de toon steeds harder wordt. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) maakt driekwart van de Nederlanders zich zorgen over polarisatie. Terwijl we snakken naar verbinding, lijken media en politici gefascineerd door conflict. Het poldermodel, dat oer-Nederlandse overleg waar we wereldwijd om geprezen worden, dreigt te verdrinken in soundbites en sensatie. Staat Hansje Brinker nu het water aan de lippen?

Polarisatie is niet nieuw, maar voelt sterker dan ooit. Politicoloog Eelco Harteveld spreekt van “affectieve polarisatie”: Nederlanders denken negatiever over hun politieke tegenpolen, vooral rond thema’s als migratie, klimaat, milieu en vertrouwen in instituties. Toch toont het SCP dat feitelijke meningsverschillen kleiner zijn dan ze lijken. Een felle tweet van Geert Wilders of een oneliner van Caroline van der Plas krijgt meer aandacht dan een zorgvuldig onderhandeld akkoord. Het gevolg? Een onterechte indruk van een hopeloos verdeeld Nederland.

Toch is een beetje polarisatie niet per se slecht. Onderzoek van Turkenburg en Janssen (augustus 2025) toont dat democratie juist een optimum aan polarisatie nodig heeft: te weinig smoort debat, te veel ontwricht. Als politica ervaar ik dat de stevigste bruggen gebouwd worden van stevige discussies. Een beetje polariseren brengt partijen in beweging, maar de kunst is om die beweging naar elkaar toe te richten, niet uit elkaar. Dat vraagt om politici die problemen benoemen, feiten delen en oplossingen zoeken, in plaats van verdeeldheid zaaien.

De media spelen een sleutelrol. Conflicten verkopen beter dan compromissen. Een verhit Kamerdebat krijgt prime time, terwijl polder-successen amper een voetnoot halen. Politici die bruggen bouwen, worden overschaduwd door schreeuwers aan de flanken. Media belonen harde uitspraken, terwijl het poldermodel, dat Nederland successen bracht zoals het Akkoord van Wassenaar, als saai wordt afgedaan.

Het poldermodel, geworteld in onze strijd tegen water en gemoderniseerd via de Sociaal-Economische Raad (SER), blijft relevant. Het tackelt complexe problemen, van arbeidsmarkt tot klimaat. Maar individualisering en afnemend vertrouwen zetten het onder druk. Vakbonden lopen leeg, de overheid zwalkt mee met de waan van de dag. Toch is polderen geen bureaucratie, maar een proces dat duurzaam draagvlak creëert.

Om polarisatie constructief te maken, zal de actuele overmaat wel wat moeten afnemen. Dat kan door in pers en politiek te stoppen met het belonen van conflict dat dialoog afkapt. Media kunnen naast stevige discussies meer ruimte bieden aan verhalen van samenwerking over de kloven en scheidingen heen. Politici moeten niet zwichten voor polariserende retoriek om kloven te verbreden, maar juist investeren in pittige, zichtbare dialoog die oplossingen zoekt. Gebouwd op feiten en vertrouwen, niet op meningen en wantrouwen. De komende verkiezingen zijn een toets-moment. Welke politici spreken op voorhand uit dat ze blij zijn met ons meerpartijenstelsel. Wie verheugt zich erop aan het werk te gaan met de verschillen? Zonder meteen water bij de wijn te doen.

Als burgers moeten we ons afvragen: willen we een land dat verzuipt in verdeeldheid, of een polder waar we samen droge voeten houden? Kunnen we onze verschillen zien als kracht, slim ingezet voor betere oplossingen? Stel je voor: de ene partij brengt Hansje Brinker een kop thee, de ander klei, de derde begint te hozen. Dat is het ultieme persmomentje dat we nodig hebben. Maar dat moeten we samen optuigen.

Oproep aan de lezer:

Wat denk jij? Moeten media meer aandacht geven aan constructieve politiek? Hoe geven we het poldermodel weer pit?