Waarom braaf zijn niet loont

Lessen uit de Haagse raadszaal

Burgemeester Jan van Zanen slaat zijn armen over elkaar en kijkt boos naar het plafond. Af en toe blaast hij zijn wangen op. Zo zie ik hem afgelopen woensdag zitten in de Haagse raadszaal bij het debat over veiligheid, terwijl burgers hun verhaal doen als inspreker.

Vooraf werd ons op de publieke tribune verteld dat we ons aan de huisregels moesten houden en geen blijken van afkeuring of goedkeuring mochten geven. Voor de burgemeester gelden deze regels blijkbaar niet.

Ik was daar om als inspreker te vertellen over mijn ervaringen met politiegeweld tijdens vreedzame demonstraties en om hem te vertellen dat zijn woorden ertoe doen.

Al sinds ik begon met demonstreren, erger ik me in de groen-gele huisstijlkleuren van Den Haag aan de criminaliserende taal die Van Zanen gebruikt wanneer hij spreekt over de klimaatdemonstraties van Extinction Rebellion. Hij noemde de A12-blokkades herhaaldelijk 'ontwrichtend' en 'illegaal', wat beide aantoonbaar onjuist is.

Ik verwees in mijn inspraak-bijdrage naar de presentatie van Berend Roorda, universitair hoofddocent demonstratierecht, die nota bene in de Haagse gemeenteraad heeft uitgelegd dat demonstranten die zich niet houden aan door de burgemeester opgelegde beperkingen, nog steeds beschermd worden door het demonstratierecht. Ook Amnesty stelde op zijn website dat het demonstratierecht hier verkeerd wordt uitgelegd en dat ook een wegblokkade een demonstratie is, met veel ruimte in de wet.

‘U zou beter moeten weten.’ was mijn boodschap.

De opruiende taal van de burgemeester maakt het voor mij als burger onveiliger om te demonstreren. Zijn woorden lijken niet alleen harder politieoptreden te legitimeren maar geven het publiek ook de indruk dat demonstranten dit verdienen.

Dat merk ik op straat. Ik heb tijdens vreedzame demonstraties meerdere keren te maken gehad met buitensporig politiegeweld. Ik ben door omstanders uitgescholden, bekogeld met eieren en op weg naar huis achtervolgd en geïntimideerd. Ik ben uitgemaakt voor terrorist, antisemiet en Hamas-supporter. Van Zanen draagt medeverantwoordelijkheid voor deze onveilige situaties.

In het debat dat volgde op de insprekers, bleek dat mijn boodschap niet bij iedereen was overgekomen. Hart voor Den Haag-raadslid Guernaoui bleef de wegblokkades 'illegaal' noemen. Hij leek sowieso niet veel begrepen te hebben van het demonstratierecht, wat best zorgelijk is voor de grootste partij van Den Haag, de stad die zich presenteert als 'stad van vrede en recht'.

Twee dagen later werd me duidelijk waarom mijn boodschap niet was doorgedrongen.

Het AD schreef verontwaardigd over de ‘beledigende’ XR-insprekers die ‘bagger’ hadden uitgestort over de arme burgemeester. Alle aandacht ging naar de meest extreme uitspraken, zonder enige context of aandacht voor het achterliggende verhaal van politiegeweld tegen vreedzame demonstranten. En ja, er werden een paar heftige dingen gezegd door burgers die een emotioneel verhaal deelden over hun ervaringen met buitensporig politieoptreden.

Maar waar was die mediamoraal toen burgemeester Van Zanen de wegblokkades keer op keer onterecht 'illegaal' noemde? Toen VVD-kamerlid Michon demonstranten 'delinquenten' noemde die het demonstratierecht misbruiken? Toen raadsleden van Hart voor Den Haag ze ‘klimaathooligans’ noemden die ‘spelen met mensenlevens’? Of toen Jack van Gelder op nationale televisie zei dat je met een tank over demonstranten heen zou moeten rijden? Deze kwalificaties zijn stuk voor stuk onjuist en criminaliserend.

Deze publieke figuren overtreden structureel de regels van fatsoen én demonstratierecht. Maar als insprekende burgers zich emotioneel uitlaten over buitensporig politiegeweld, dan is dat volgens VVD-raadslid Van Basten Batenburg ‘walgelijk’ en moet het OM erbij komen.

Mijn eigen inspraak, zonder een onvertogen woord en bovendien goed onderbouwd, haalt de krant niet. De les die ik geleerd heb: dat ik de volgende keer ook een paar vloeken of scheldwoorden moet opnemen in mijn verhaal.