Waarom de rechtse kritiek op Timmermans de VVD uiteindelijk kan schaden

Door de recente uitlatingen van een politicoloog bij omroep WNL over Frans Timmermans — hij zou “té emotioneel worden” en dan “een heel nare man” zijn — kunnen er zo langzamerhand openlijk vragen worden gesteld over de rol van media, framing en partijpolitieke belangen. Dat WNL zich met enige regelmaat leent voor het uitventen van kritiek op politici is niet nieuw, maar de eenzijdigheid hiervan wordt steeds opvallender.

Wat vooral opvalt, is de asymmetrie in hoe linkse politici worden bejegend. Terwijl WNL en programma’s als Goedemorgen Nederland, Sven op 1, Goedenavond Nederland en WNL Op Zondag met regelmaat ruimte geven aan rechtse stemmen — vaak zonder scherpe wederhoor — blijven opmerkingen of gedragingen van politici als Geert Wilders of Dilan Yesilgöz opvallend vaak buiten schot. Zo wordt er weinig gerept over de radicalisering van het politieke discours ter rechterzijde. De scherpe retoriek van Wilders, die toch wel als antidemocratisch en polariserend kan worden bestempeld, is in programma’s van WNL zelden onderwerp van kritische analyse. Evenmin wordt besproken hoe VVD-leider Yeşilgöz in haar profilering steeds meer opschuift richting Wilders' stijl en boodschap.

De suggestie dat WNL en media als SBS en De Telegraaf een verlengstuk zijn van de VVD is wellicht wat overdreven, maar het is niet moeilijk om te zien waarom die indruk ontstaat. Wanneer een televisieprogramma herhaaldelijk politici en commentatoren van dezelfde flank uitnodigt en kritiekloos aan het woord laat, dan verliest het de schijn van onafhankelijkheid. Journalistiek behoort immers tot het domein van controle en reflectie, niet van campagnevoeren.

Tegelijkertijd toont de omgang met Frans Timmermans hoe negatief campagnevoeren een boemerang kan worden. De voortdurende pogingen om hem te framen als onredelijk of onaangenaam lijken averechts uit te pakken. Het ledenaantal van GroenLinks-PvdA groeit, de partij staat stabiel hoog in de peilingen en lijkt immuun te zijn geworden voor de aanvallen — alsof er zich een Mark Rutte achtige Tefal-laag om Timmermans heeft gevormd. De ironie is dat de herhaalde kritiek hem versterkt in plaats van verzwakt: Elke aanval bevestigt zijn centrale rol in het debat en versterkt zijn profiel als inhoudelijke tegenkracht.

Intussen worstelt de VVD met haar eigen koers. Onder Yeşilgöz schuift de partij steeds verder richting het retorische terrein van de PVV, zonder dat duidelijk wordt wat ze daar wil bereiken. In plaats van zich af te zetten en een onderscheidend centrumrechts profiel te bouwen, lijkt de VVD vooral bezig met een imitatie van Wilders. Die strategie is niet zonder risico: het leidt tot verlies van traditionele achterban en intern rumoer. De vergelijking met de Henny Huisman miniplaybackshow mag dan satirisch zijn, het punt dat Yeşilgöz meer poseert dan positioneert, raakt een gevoelige snaar.

Dat ondernemersclubs inmiddels openlijk campagne willen voeren tegen deelname van de PVV of GroenLinks-PvdA aan een kabinet met VVD en CDA laat zien hoe gepolariseerd de politieke arena is geworden. Tegelijk biedt dat ruimte voor strategische rust. Timmermans doet er verstandig aan zich niet te laten meeslepen in de retorische vechtarena van zijn tegenstanders. Zijn kracht ligt in internationale ervaring, inhoudelijke focus en het vermogen om maatschappelijke thema’s boven partijpolitiek te tillen.

Het is goed mogelijk dat de televisiedebatten de beslissende slag gaan brengen. Daar zal blijken wie inhoudelijk stevig staat en wie leunt op slogans. De roep om visie — niet om nagedane populisme — zou wel eens de doorslag kunnen geven.

Frans Timmermans hoeft niet te reageren op elke aanval. Zijn tegenstanders maken hem alleen maar groter. In de luwte groeien de kansen op een kabinet dat niet om de VVD heen móet, maar er misschien voor het eerst sinds decennia vrijwillig voor kan kiezen dat wel te doen.