Waarom de verkiezingen deze zondag in Moldavië ook voor ons belangrijk zijn

Op 28 september 2025 vinden in Moldavië cruciale parlementsverkiezingen plaats. Niet alleen voor Moldavië zelf, maar zeker ook voor de regio én voor Europa als geheel zijn de risico’s en mogelijke gevolgen groot.

Moldavië, geografisch ingesloten tussen Roemenië en Oekraïne, is de facto een grensland in de geopolitieke strijd tussen Rusland en het Westen. Premier Maia Sandu's partij PAS (Actie en Solidariteit) heeft momenteel een nipte meerderheid in het parlement. Zij wil haar hun land omvormen in een democratische rechtstaat en rond 2030 lid worden van de Europese Unie.

Deze streefdatum lijkt over-ambitieus en de EU moet geen nieuwe leden toelaten voordat die bewezen hun samenlevingsstructuren fundamenteel gewijzigd hebben en voldoen aan onze democratische en economisch-financiële voorwaarden. Dat doet echter niets af aan het belang van de Unie om Moldavië, met z'n 3 miljoen inwoners één van de armste landen in Europa, actief te begeleiden op de weg naar democratie en gezond finacieel-economisch bestuur.

Pro-Russische krachten
Er blijven ook sterk pro-Russische krachten in Moldavië. Voorbeelden zijn de partijen verenigd in het 'Patriotische Blok' met op Rusland-gerichte politici die vroeger aan de macht waren en sinds jaren actief gesteund vanuit Rusland. De uitkomst van de verkiezingen bepaalt dus welke koers het land blijft varen: westwaarts 'richting Europa' of terug 'dichter bij Rusland'.

In de aanloop naar de verkiezingen was er veelvuldig melding van Russische inmenging: illegale geheime geldstromen uit Rusland om pro-Russische partijen en campagnes te steunen; massale verspreiding van nepnieuws, beïnvloeding via sociale media (Facebook, TikTok, Telegram) en zelfs via kerkelijke netwerken om de publieke opinie te beïnvloeden en wantrouwen tegen pro-Europese politici te creëren; arrestaties van personen voor het organiseren van protesten, met training in en betaling uit het buitenland, om de verkiezingen te destabiliseren.

Doel van dat alles is de koers van Moldavië in een richting te duwen die het EU-lidmaatschap vertraagt of verhindert en de Russische invloed bestendigt.

Transnistrië blok aan het been
Een belangrijk blok aan het been van de democratische krachten in Moldavië blijft de oostelijke regio Transnistrië. De 370.000 inwoners zijn vooral van Moldavische, Russische en Oekraïense afkomst. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 is Transnistrië buiten de controle van de centrale regering geraakt en blijft het actief gesteund door Rusland. Nog altijd zijn er een 1.500 Russische troepen gestationeerd. Die bewaken onder meer het voormalige Sovjet-arsenaal van 20.000 ton wapens, één van de grootste in Oost-Europa, waartoe niet-Russen geen toegang hebben. Voor de Moldavische autoriteiten en zijn internationale partners zijn deze troepen onwettig aanwezig en een schending van zijn soevereiniteit.

Vooral in de gebieden onder Russische controle is corruptie een structureel en diepgeworteld probleem. Een centrale rol speelt nog altijd de pro-Russische oligarch Ilan Shor, sinds jaren actief met grootschalige fraude, financieel misbruik, en invloed via politieke partijen. In 2019 vluchtte hij naar Israël, woont inmiddels in Rusland waar hij in 2024 staatsburger werd. Corruptie omvat stemkoop, misbruik van publieke middelen, schimmige campagnefinanciering via buitenlandse bronnen, en pogingen om het rechtssysteem te beïnvloeden. zodat aanklachten tegen pro-Russische actoren worden afgezwakt.

Risico's als democratische krachten verliezen
De verkiezingen in Moldavië op 28 september zijn geen louter binnenlandse aangelegenheid. Ze gaan over wie er aan het roer komt van een land dat geopolitiek op een kruispunt staat. Als Moldavië meer richting Rusland kantelt, ontstaat een grotere bufferzone van Russische invloed in Oost-Europa, vlak naast Oekraïne en de EU. Situaties zoals in Transnistrië kunnen escaleren – zeker in tijden van oorlog in de regio.

De manier waarop deze verkiezingen verlopen – eerlijkheid, transparantie, bescherming tegen propaganda en buitenlandse inmenging – is een testcase voor democratische normen in kleine landen in grensgebieden met machtsbelangen. Moldavië is nog steeds afhankelijk van Russische energie. Dat maakt het kwetsbaar voor economische druk – bijvoorbeeld prijsverhogingen of leveringsonderbrekingen.

Moldavië is kandidaat-lidstaat van de EU sinds 2022. De verkiezingsuitslag zal effect hebben op het hervormingsproces: versnelt het of vertraagt het de versterking van de rechtsstaat, het aanpakken van corruptie, transparantie, het functioneren van justitie; alle voorwaarden voor verdere integratie.