Waarom Duitsland voor boodschappen goedkoper is en in Nederland de hoofdprijs wordt betaald

Toezichthouder Autoriteit Consument en Markt gaat als doekje voor het bloeden onderzoek doen

De prijzen in de supermarkt blijven hoog, terwijl de inflatie daalt. Toeval? Nee. Grote producenten gebruiken hun macht om de Nederlandse markt af te schermen. En de consument betaalt de rekening.

Binnen de EU geldt vrij verkeer van goederen. Als een Nederlandse supermarkt een product goedkoper in Duitsland kan inkopen, dan moet dat kunnen. Zo werkt parallelimport. Het houdt prijzen eerlijk. Maar veel producenten zetten contracten op die dat verbieden. Supermarkten mogen dan alleen in Nederland inkopen. Dat is in strijd met EU-regels, maar het gebeurt gewoon.

Logisch dat ingrediënten in het Nederlands moeten staan. Maar producenten gebruiken dit als wapen. Ze weigeren meertalige verpakkingen of rekenen absurde bedragen voor een “Nederlandse wikkel”. Zo maken ze parallelimport onaantrekkelijk en houden ze de prijzen hier hoog.

Bedrijven mogen vrij onderhandelen, maar niet de markt afschermen. Contracten of etiketten die parallelimport blokkeren zijn illegaal. Toch komen producenten er vaak mee weg. Geheime afspraken zijn in commerciële contracten in elke sector van onze economie, waar economische machtsposities domineren, eerder regel dan uitzondering. Die geheime afspraken zijn vaak door toezichthouder ACM moeilijk te detecteren.

Door ontoereikend overheidstoezicht kunnen grote spelers hun winsten beschermen en betalen consumenten het gelag in de vorm van kunstmatig en gemanipuleerde hoge prijzen. Niet omdat producten altijd aantoonbaar duurder zijn, maar door falend EU en nationaal toezicht.

Het is goed dat ACM als Nederlandse toezichthouder dit onderzoekt. Maar consumenten moeten niet te vroeg juichen. Het bewijzen van misbruik van mededingingsregels is buitengewoon moeilijk. Politiek wordt dit instrument vaak toegepast als ingrijpen voor de bühne om de consumenten rustig te houden en te kunnen communiceren dat misbruik wordt onderzocht en aangepakt.

Vaak eindigen dit soort onderzoeken met een rapport en een waarschuwing en moeten consumenten het daar mee doen. Als het de ACM wel lukt om geheime afspraken boven tafel te krijgen die strijdig zijn met EU en nationale mededingingsregels, zoals aantoonbaar machtsmisbruik of verboden afspraken en gedragingen, dan moet er stevig worden ingegrepen. Met boetes tot 10% van de omzet volgens het hoofd van de ACM.  

Veel burgers hebben last van de dure boodschappen. Er zal alleen veel meer moeten gebeuren dan een onderzoek van de ACM om de supermarktprijzen in het gareel te krijgen van andere EU-lidstaten. De kans dat ACM misbruik kan aantonen moet als niet te hoog worden ingeschat. Dat leert de historie wel van onderzoeken naar de hoogte van de benzineprijzen in Nederland en de rol van de marktleider Shell daarin.