Waarom een nieuwe NAVO nodig is

Na de invasie van Oekraïne in februari 2022 sprak de Duitse bondskanselier, Olaf Scholz, over een ‘Zeitenwende’ en stelde een gigantische investering in het Duitse leger voor. Inmiddels zijn we drie jaar verder, en de oorlog in Oekraïne nog steeds niet voorbij. De oorlog lijkt in een patstelling te zitten. Hoewel Europese landen meer investeren in hun defensie, is de veiligheid van Europa nog allerminst zeker. De afgelopen dagen is dit pijnlijk duidelijk geworden door het verraad van Donald Trump. Trump heeft besloten om vredesonderhandelingen te beginnen met de Russen zonder daarbij Europa te betrekken. Dit terwijl de Europese landen verantwoordelijk zijn voor een groter aandeel van de steun aan Oekraïne. Na dit hele debacle vraag ik me af wat we nog aan de NAVO hebben, als de belangrijkste lidstaat niet meer te vertrouwen is.

Naast de huidige problemen met de NAVO zijn er ook al andere structurele problemen binnen de organisatie. De belangrijkste hiervan is in mijn ogen de dominantie van de VS in deze alliantie, met alle mensenrechten schendende gevolgen van dien. De Amerikanen hadden duidelijke belangen bij de invasie van Irak, en andere NAVO-landen hebben deze neo-imperialistische invasie gesteund. Ook de invasie van Afghanistan was een verkeerde keuze. Elke keer maken NAVO-landen de fout om deze Amerikaanse invasies te steunen, zelfs als deze duidelijk in het eigenbelang van de VS zijn. De VS was lange tijd de vredespolitie van de wereld, maar heeft deze positie vaak misbruikt. Ook de samenwerking met landen als Turkije is problematisch. Turkije misbruikt haar positie in de NAVO om concessies te krijgen telkens wanneer een unanieme beslissing genomen moet worden, zoals bij de toetreding van Finland en Zweden. De NAVO heeft geen mechanisme om landen zoals Turkije, Hongarije of de VS uit de alliantie te verwijderen. Dit is een zwaktepunt als je unanimiteit nastreeft, want als je Russische belangenbehartigers als staatshoofden hebt, wordt het erg moeilijk tegen Poetin op te treden.

Het ‘vredesplan’ van Trump is een duidelijke aanval op de veiligheid van Oekraïne en Europa. Zolang Oekraïne geen lid kan worden van de NAVO en Trump niet bereid is een vredesmacht in Oekraïne te beschermen via artikel 5 van de NAVO, is Europa niet veilig. Rusland en andere dictatoriale staten zullen zich gesterkt voelen om andere landen aan te vallen. Als de VS Europese veiligheid niet wil ondersteunen betekent dat dat de ‘alliantie’ tussen de EU en de VS haar waarde heeft verloren. Verder zijn de voorstellen van Trump over Gaza een duidelijk signaal dat Washington tijdens deze presidentstermijn internationale mensenrechtenverdragen aan haar laars lapt. Hiermee is het duidelijk dat we terugkeren naar een tijd zoals die van voor de Tweede Wereldoorlog, waarin de huidige orde van internationale regels en mensenrechten niet meer bestaat. Als we willen dat mensenrechten gewaarborgd worden en dat anarchie op het wereldtoneel welwillende democratieën niet schaadt, moeten we juist deze democratieën als de oplossing zien. Niet een seniele oude man die vriendjes is met Putin en alleen maar ‘goede deals’ wil sluiten. De alliantie die Amerika en de EU ooit hadden, is nu duidelijk voorbij.

Toch is er ook een voordeel aan de NAVO. Sinds de oprichting van de NAVO in 1949 heeft Europa in relatieve veiligheid geleefd. De dreiging tijdens de Koude Oorlog is altijd beperkt gebleven tot een indirect conflict. Dit komt door het afschrikkingseffect van zo een groot verbond. Als je een oorlog met een NAVO-land start, moest je meteen een wereldoorlog starten en in oorlog gaan met nucleaire supermachten. Het bestaan van een organisatie als de NAVO zorgt ervoor dat kleine democratieën in staat zijn hun soevereiniteit te waarborgen. Dit wordt met name duidelijk als we kijken naar de Eerste en Tweede Wereldoorlogen. Omdat de kleinere democratische landen bang waren in oorlog te raken met de uitbreidende imperialistische machten, hebben ze destijds alles gedaan om oorlog te voorkomen met deze machten (voornamelijk Duitsland). Hierdoor werd België in de Eerste Wereldoorlog bezet en werd in de Tweede Wereldoorlog vrijwel elke democratische staat in Europa ingenomen. Als deze democratieën elkaar hadden verdedigd was de Tweede Wereldoorlog een heel stuk korter geweest. Of in het kort: ‘Eendracht maakt macht’.

In deze onzekere tijden is het de kunst om te kijken naar wat nog wel kan, niet om alleen maar te treuren over het verlies wat we nu lijden. Een Europees leger is een goede start, op deze manier stralen we eenheid uit, en door gezamenlijk wapens in te kopen, is het goedkoper om ons te verdedigen. Hiervoor is alleen wel unanimiteit nodig en Polen heeft dit al uitgesloten (laat staan Hongarije). Het antwoord waar ik op wacht, is een nieuw internationaal verbond van democratieën die bereid zijn elkaar te verdedigen: een soort ‘NAVO 2.0’. Dit is geen simpele oplossing, maar omdat we op deze manier verder kunnen gaan met een ‘coalition of the willing’ zouden we veel meer interne cohesie behouden. Het is duidelijk dat Amerika ons niet meer gaat verdedigen en dus is het nodig om onszelf en onze mededemocratieën veilig te houden. Als we dan toch bezig zijn, kunnen we ook meteen een uitzettingsprocedure voor deze organisatie invoeren, zodat we, mocht de AfD ooit winnen in Duitsland, niet met neonazi’s hoeven samen te werken. Op deze manier kunnen we de veiligheid van de Oekraïense bevolking waarborgen. Zo geven we een duidelijk antwoord op Trumps absurde voorstellen om Groenland en Canada over te nemen: ‘Nee’.