Waarom ik niet geloof dat de politiek ons gaat redden

En waarom ik desondanks (of misschien wel daarom) komende verkiezingen op PvdA/GL ga stemmen.

PvdA/GL is niet mijn partij (of, in het geval van GroenLinks, niet mijn partij meer). Er is een andere partij waarvan het programma veel meer aansluit bij mijn opvattingen en zorgen met betrekking tot een gezonde leefomgeving, het tegengaan van klimaatverandering en het aanpakken van ongelijkheid – de grote uitdagingen waar we op dit moment voor staan. Toch ga ik niet op die partij stemmen. Ons politieke systeem werkt namelijk niet meer. Een stem op de partij van mijn hart zou impliceren dat ik nog geloof dat deze partij voor verandering kan zorgen. Dat geloof ben ik verloren.

Het systeem werkt namelijk niet meer. De politiek blijkt niet bij machte genoemde problemen aan te pakken – sterker nog, de politiek is overgenomen door gevestigde belangen die geen enkele intentie hebben genoemde problemen op te lossen en die juist baat hebben bij het instandhouden van de huidige status quo – de status quo die juist heeft geleid tot de existentiële crisis waar we mee te maken hebben: klimaatontwrichting, verlies van biodiversiteit en ernstige vervuiling van onze eigen leefomgeving. En op dit moment nemen die gevestigde belangen niet alleen genoegen met het instandhouden van de status quo, ze zijn zelfs bezig de spelregels en het spel zodanig te veranderen dat ze überhaupt niet meer hoeven te vrezen hun privileges en verworvenheden te verliezen.

Overal in de wereld zien we autocratieën in opmars en erosie van democratische instituties. Ook in Nederland is dit bezig. Naast openlijk antidemocratische partijen als PVV en FvD is ook een tot niet zo lang geleden als 'fatsoenlijk rechts' beschouwde partij als de VVD onder Dilan Yesilgöz opgeschoven naar radicaal rechts. Haar retoriek doet niet onder voor die van antidemocratische populisten als Trump, Farage, Orban et al. Zoals ook binnen VVD door bijvoorbeeld Klaas Dijkhoff wordt gesignaleerd, vindt de politieke strijd op dit moment niet plaats tussen links en rechts, maar tussen rechtsstatelijke en antirechtsstatelijke partijen – en vrijwel alle 'rechtse' partijen in Nederland neigen momenteel naar inperking van burgerlijke vrijheden.

Dit blijkt een sentiment dat – al dan niet gevoed door zeer effectieve manipulatie via traditionele en nieuwe media – door een significant deel van de bevolking wordt gesteund. Dat de PVV de vorige verkiezingen de grootste partij werd, mocht geen verrassing heten, wel de marge waarmee dat gebeurde: 37 zetels versus 25 voor de nummer 2, PvdA/GL. Dat is een kwart van het aantal zetels. Met de zetels van de overige openlijk rechtse partijen (VVD, BBB, FvD, JA21 en SGP) erbij, kom je al op 75 – de helft! En dan beschouw ik CDA, NSC en ChristenUnie maar even als 'middenpartijen' – waarbij NSC natuurlijk opzichtig gefaald heeft bij het borgen van rechtsstatelijke principes in het afgelopen kabinet.

Een groei van het radicaalrechtse blok – dat onze democratische vrijheden wil inperken en de rechtsstaat verder wil afbreken – vormt dus een existentiële bedreiging voor onze democratie, een bedreiging die eerder genoemde crises alleen maar zal verergeren en ineenstorting van de samenleving zoals wij die kennen, zal bespoedigen. En hoewel ik niet denk dat een overwinning van 'progressieve' c.q. 'linkse' partijen (PvdA, D66, PvdD, SP, Volt, DENK) de problemen zal oplossen, denk ik wel dat een overwinning van 'rechts' de problemen zal verergeren. Daarom stem ik niet op de partij die in theorie de beste oplossingen heeft, maar op de partij die de meeste kans heeft een overwinning van radicaalrechts te voorkomen.

We gaan naar een tweestrijd tussen een partij die de rechtsstaat wil afbreken – de PVV – en een partij die de rechtsstaat wil behouden – PvdA/GL. En ook al is het niet mijn partij (en ook al is er van alles aan te merken op de standpunten van PvdA/GL), met mijn stem hoop ik te voorkomen dat de PVV wederom de grootste wordt en dat het tot een (radicaal-)rechtse coalitie komt. Als dat namelijk het geval is, zou het wel eens de laatste keer geweest kunnen zijn dat we in dit land vrije verkiezingen hebben gehad. Dat dit geen hyperbool is, zien we aan de ontwikkelingen in een aantal Oost-Europese landen en in de VS – zo snel kan het gaan.