Waarom Israëlische aanval Iran juist richting kernwapen duwt

De agressieve Israëlische aanval op Iraanse kerninstallaties wordt in Washington en Tel Aviv met triomfantelijke retoriek gepresenteerd als een meesterzet. Maar wat als dat 'succes' precies datgene dichterbij brengt wat men dacht te voorkomen? Een nucleair Iran.

Volgens Amerikaanse en Israëlische bronnen zijn de belangrijkste nucleaire installaties van Iran verwoest. Satellietbeelden lijken deze claim deels te onderbouwen, maar wat zich ondergronds afspeelt, waar Iran jarenlang geheime installaties heeft gebouwd, blijft giswerk. En belangrijker: niemand weet waar de naar schatting 400 kilo tot 60% verrijkt uranium zich nu bevindt. Precies op het punt waar slechts een paar technische stappen nodig zijn voor een aantal atoombommen.

De aanname dat deze operatie het Iraanse nucleaire programma ‘definitief uitschakelde’ is dus vooral wensdenken. Iran heeft decennia geïnvesteerd in nucleaire infrastructuur, kennis en strategische autonomie. Wie denkt dat alles op één plek stond, overschat zijn inlichtingen. Of onderschat Iran.

Tactisch succes, strategisch fiasco?
Juist de aanval die Iran moest afschrikken, kan het regime de laatste morele rechtvaardiging geven om definitief te kiezen voor kernbewapening. Het Iraanse leiderschap ziet wat Noord-Korea, Pakistan en Israël zelf allang begrepen: alleen een atoombom biedt ultieme veiligheid. Iran ziet dat het Israëlische regime met de Amerikaanse dekking alle internationale verdragen en rode lijnen zonder aarzeling schendt. Waarom moet Iran zich eenzijdig houden aan het internationale rechtssysteem dat zijn veiligheid en soevereiniteit niet kan garanderen? Als Teheran zich terugtrekt uit het Non-proliferatieverdrag, zoals Noord-Korea in 2003, is het spel veranderd. Geen inspecteurs meer. Geen diplomatieke rem. Alleen nog de logica van wederzijdse afschrikking. Wat als dit niet het einde van het nucleaire programma was, maar het startschot van zijn geheime finale fase?

De mythe van irrationele Ayatollahs
Het westerse beeld van Iraanse leiders als irrationele, door ideologie gedreven geestelijken is hardnekkig. Maar in werkelijkheid regeert een regime van overlevingskunstenaars al sinds 1979 in Iran. Sjiitische ayatollahs die zonder knipperen samenwerken met communistisch China, christelijke Armeniërs en soennitische Hamas en in stilte pijnlijk vernederende vredes accepteren, als dat het systeem veilig stelt.

Voor Teheran is het voortbestaan van de islamitische republiek heilig. En als een atoombom dat voortbestaan garandeert, dan is de keuze snel gemaakt.

De wrange les van ontwapening
De geopolitieke geschiedenis bevestigt het gelijk van de cynicus. Oekraïne gaf na de Koude Oorlog zijn kernwapens op in ruil voor veiligheid. Het werd binnengevallen. Libië stopte onder Gaddafi zijn nucleaire programma in ruil voor westerse verzoening – en werd later door diezelfde machten gebombardeerd.

En Noord-Korea? Werd militair onaantastbaar. Niet ondanks, maar dankzij zijn nucleaire arsenaal. Zelfs de meest havikachtige Amerikaanse presidenten denken drie keer na voordat ze Pyongyang provoceren. Ook Iran ziet dat.

Wie zich ontwapent, eindigt in puin. Wie zich bewapent, blijft overeind. Het is geen mooie logica, maar wel de dominante.

Israël als moraalridder?
Israël beschikt naar schatting over meer dan 200 kernkoppen. Het weigert elk internationaal toezicht, is geen lid van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en laat geen inspecteurs toe. Iran was – tot nu toe – wel onderdeel van het non-proliferatiesysteem.

Als Israël Iran bombardeert in naam van non-proliferatie, zelfverdediging of onzekerheden, ondermijnt het zijn geloofwaardigheid. Het voedt juist het Iraanse verhaal dat de wereldorde hypocriet is, en dat kernwapens de enige bescherming zijn tegen willekeurige agressie.

Kan een atoombom vrijheid brengen?
Het klinkt absurd, maar er zijn strategische denkers die het beweren: een nucleair Iran zou wel eens meer binnenlandse sociale en politieke vrijheden kunnen betekenen. Want een systeem dat zich van buiten veilig voelt, hoeft minder bang te zijn voor binnenlandse opponeneten. Vrijheid als bijproduct van atoomafschrikking. Een wrange gedachte, maar geen onlogische.

De wereld na de aanval
De komende maanden zullen uitwijzen of Israël met zijn illegale luchtaanvallen echt een nucleair Iran heeft voorkomen. Of dat het de laatste sterke motivatie heeft geleverd voor een definitieve stap naar kernbewapening, vooral nu de hoog bejaarde geestelijke leider zijn laatste adem uitblaast.

In een wereld vol kernwapens is veiligheid een gedeeld bezit. Of iedereen is veilig of niemand.

En wie denkt dat verwoestende bommen ideologie kunnen uitroeien, zal vroeg of laat ontdekken dat ze ideologieën juist kunnen voeden.