Waarom Oekraïners aanslagen op Rusland mogen plegen

De dochter van de Poetin-ideoloog Aleksandr Doegin kwam in Rusland om het leven bij een bomaanslag op de auto van haar vader waarin zij reed. Als de Oekraïners het gedaan hebben, dan zijn ze daar volstrekt vrij in.

Dat privépersonen staten in internationale hoven zouden moeten kunnen aanklagen, was de stelling van mijn masterscriptie in filosofie. Ook de Oekraïners zouden naar een internationaal hof moeten kunnen stappen en eisen dat Rusland haar tanks inpakt en opdondert.

In 1920 bereidde een juristencomité het statuut van het Permanent Hof van Internationale Justitie (PCIJ) voor, de voorloper van het Internationaal Gerechtshof. De Nederlandse vicepresident Dr. Loder en de Noorse en de Franse vertegenwoordiger waren heel enthousiast over verschillende Franse, Belgische, Nederlandse en Duitse voorstellen om individuen toe te staan om staten hier aan te klagen. Volgens het Duitse voorstel zouden individuen zelfs buitenlandse staatshoofden moeten kunnen aanklagen. Oekraïners zouden nu bijvoorbeeld Poetin voor de rechter kunnen slepen, als dit voorstel aangenomen was.

Maar de overwinnaars van de oorlog, de Amerikanen, Britten en Italianen hebben het voorstel verworpen. Het comité benadrukte echter dat zijn statuut open stond voor modernisering. De opvolger van het PCIJ, het huidige Internationaal Gerechtshof, heeft dit foute statuut alsnog geërfd. Veel individuen vragen dit hof jaarlijks om staten te kunnen aanklagen.

Australië knokte vanaf 1946 vijf jaar lang voor het oprichten van een Internationaal Hof voor Mensenrechten, waar individuen staten mochten aanklagen. Goed plan volgens Nederland, India en de Filipijnen, maar afgekeurd door de veto-nomenklatoera: de Sovjets, Amerikanen, Britten en Fransen. Vooral Rusland was altijd faliekant tegen zulke voorstellen.

Ook respectabele rechtsgeleerden hebben bepleit dat burgers staten voor internationale (mensenrechten)hoven zouden moeten kunnen sleuren. Zelfs de schrijvers van het statuut van de Verenigde Naties hebben twee alternatieve statuten geschreven, waar individuen staten konden aanklagen.

Op dit moment kunnen alleen staten andere staten in internationale hoven aanklagen en alleen met toestemming van de aangeklaagde staat. Dus noch de Oekraïners, noch de staat Oekraïne kunnen Rusland dwingen om te vertrekken. Het volkenrecht is met opzet zo gemaakt, zodat de machtige landen andere landen kunnen aanvallen wanneer ze dat willen.

Het Internationaal Strafhof (ICC) berecht staatsfunctionarissen ook voor illegale oorlogen, zoals de Russische invasie. Maar, in tegenstelling tot andere misdaden, mag het ICC geen staatshoofden berechten van landen die geen lid van het ICC zijn. Rusland is geen lid. De Veiligheidsraad kan Poetin wel aan het ICC overdragen, maar Rusland heeft vetorecht.

In theorie zou Oekraïne Poetin, na zijn ambtstermijn, binnen haar eigen rechtbanken kunnen berechten, maar het lijkt dat Poetin levenslang aan de macht zal blijven.

Alle landen zijn juridisch verplicht om iets tegen de Russische invasie te doen, maar de Westerse veto-landen ontkennen dit. Volgens volkenrecht mogen alle landen Oekraïne verdedigen, maar niemand wil hiervoor sterven. Ook universele economische sancties tegen Rusland zouden helpen, maar buiten het Westen is er weinig animo voor.

Dus de Oekraïners hebben geen enkel juridisch of vreedzaam middel om de Russische invasie te stoppen. Dit is geen toeval of een logische regel van het volkenrecht. Het is zo omdat de machtige landen, zoals Rusland, het volkenrecht zo hebben gewild. Hieruit volgt dat niemand van de Oekraïners mag eisen om geen terroristische aanslagen in Rusland te plegen, mochten ze dat willen. Wie wil dat ze geen aanslagen plegen, moet zorgen dat ze bij een rechter terecht kunnen.