Waarom was het bospad afgesloten? Het antwoord zal je verbazen

De natuur gaat achteruit in Nederland, door de slechte kwaliteit van het watersysteem, door stikstof, en door de klimaat- en ecologische crisis waar we in zitten. In mijn boek Hoe Plato je uit je grot sleurt verkende ik hoe dit soort omstandigheden ons kunnen helpen de realiteit onder ogen te zien, en in het bijzonder de rol die taal daarbij speelt.

Afgelopen zondag kwam ik een bord van Natuurmonumenten tegen tijdens een leerzame boswandeling met boomexpert Frans Lubbers. Dit in het kader van research voor mijn boek over klimaat en tijd, waarbij ik ontdekte dat bomen een speciale plaats innemen in dat thema en ik er nog veel over moet leren. Maar wat me vooral fascineerde aan dit bord was het volgende: "De beuken langs dit pad zijn in slechte staat. Veel exemplaren zijn meer dan honderd jaar oud en beginnen af te takelen."

Deze formulering suggereert dat de beuken in slechte staat zijn omdat ze meer dan honderd jaar oud zijn. Maar beuken kunnen honderden jaren oud worden! Dat een beuk meer dan honderd jaar oud is, betekent dus niet dat deze af begint te takelen. Er zijn andere oorzaken behalve de leeftijd van de beuken. Kunnen jullie het raden?

Hoe dan ook verbaasde het me dat Natuurmonumenten suggereert dat beuken na honderd jaar beginnen af te takelen. Moeten we bezoekers van natuurgebieden juist niet leren dat bomen heel oud kunnen worden? En als er een andere oorzaak is dat de beuken naast dit weiland aftakelen, deze ook benoemen? Maar het werd erger: "De kans dat ze takken laten vallen neemt daarmee toe en zo vormen ze een risico voor de wandelaars. Daarom is dit pad niet langer toegankelijk."

Na me verdiept te hebben in het belang van de natuur een stem geven, bijvoorbeeld door rechten van de natuur, verbaasde ik me over deze formulering. De beuken worden hier actief gemaakt: als vogels die bewust op je hoofd poepen laten de beuken hun takken vallen net als jij langsloopt. De beuken gedragen zich gevaarlijk, wordt gesuggereerd. Ze vormen een risico. En dat is de reden dat het pad is afgesloten.

Taal is zo belangrijk in onze relatie met de natuur. Natuurmonumenten en andere instellingen die cultureel erfgoed beschermen hebben een educatieve functie. Het gaat slecht met de bomen in Nederland - veel bomen sterven vroegtijdig. Door opwarming van het klimaat, variaties in grondwaterstand, stikstof en andere factoren zijn bomen slachtoffer van de klimaat- en ecologische crisis. En dát is waarom het pad is afgesloten.

Ik vertrouw volkomen op de expertise van Natuurmonumenten wat betreft het afsluiten van het pad. Alles beter dan de beuken kappen lijkt me. Maar als taalwetenschapper heb ik wel een suggestie voor een nieuwe tekst: "Langs dit pad staan beuken. Maar het klimaat warmt op. En het gaat slechter met de natuur. Daarom gaat het ook slecht met deze beuken. Dat betekent dat hun takken op uw hoofd kunnen vallen. Daarom is dit pad dicht. De beuken kunnen daar niets aan doen."