Wachten op de gamechanger, die maar niet komt

Je zou het bijna vergeten, maar op 20 september gebeurde er iets afschuwelijks: een anti-immigratieprotest in Den Haag escaleerde in geweld. De ruiten van het D66-kantoor werden ingegooid. Politieke terreur, laten we het beestje bij de naam noemen. Even leek dat tot een opleving van D66 te leiden in de peilingen — een soort solidariteitsreflex. Maar wie dacht dat dit het moment was waarop de campagne zou kantelen, kwam bedrogen uit. Geen gamechanger. Hooguit een rimpeling in een verder doodstil verkiezingsmeer.

Sterker nog: als je de peilingwijzer erbij pakt en kijkt naar de verschuivingen bij het vermoedelijke motorblok van een toekomstig kabinet — CDA, VVD, D66 en GroenLinks-PvdA — dan zie je een netto beweging van minder dan een halve procent ten opzichte van een maand geleden. Minder dan één zetel verschil. Oftewel: de enige echte beweging in deze campagne zit in de woorden van politici, niet in de hoofden van kiezers.

En daar zit iets tragikomisch in. Terwijl politici de peilingen behandelen als evangelie — of als wapen — blijven de kiezers vooral zitten waar ze zaten. De VVD juicht bij elke tiende procent stijging alsof er een nationale wederopstanding plaatsvindt. D66 rept van “momentum” bij één extra zetel, maar vergeet een week later te melden dat diezelfde, statistisch verwaarloosbare zetel in een andere peiling weer verdampt is. En GL-PvdA spreekt over “groeiend vertrouwen”, maar dat lijkt vooral te slaan op de eigen spindoctors.

Ondertussen herhalen media en peilers als een gebedsmolen dat “meer dan 80% van de kiezers nog zwevend is.” Maar wie zweeft er dan precies? De PVV-stemmer die morgen overstapt naar D66? Of de linkse activist die plots SP verruilt voor Volt? Natuurlijk niet. Zwevende kiezers zijn niet per se zoekende. Ze zijn vaak gewoon niet onder de indruk.

Want wat ontbreekt, is die ene gebeurtenis die alles op z’n kop zet. De onverwachte wending. De electorale blikseminslag. De gamechanger. En wie weet komt die alsnog. Bijvoorbeeld via het luchtruim. In de afgelopen maand zijn mysterieuze drones Europa binnengevlogen: op 10, 13, 15, 22, 24, 25, 27, 28 september en 2, 3 en 4 oktober boven Polen, Roemenië, Noorwegen, Duitsland, Denemarken en zelfs België. Als dit ritme doorzet, is het wachten op een drone boven Nederland vóór 29 oktober.

Stel je het voor: pushberichten vliegen je om de oren. Schiphol plat. Rijen gestrande passagiers. Live op alle zenders een toespraak van minister Van Weel, bijgestaan door Brekelmans in Defensie-camouflagekleding. “Onze veiligheid staat op het spel.” En drie dagen later gaat het verkiezingsdebat alleen nog over wie het meeste wil investeren in Defensie. Op links hamert men op internationale samenwerking, rechts verdringt elkaar om NAVO-gelden en nieuwe straaljagers. Dát zou een gamechanger kunnen zijn.

Of misschien wordt het toch 10 oktober. De dag waarop het CBS met de financiële doorrekeningen komt. Niet omdat politici zo dol zijn op transparantie, maar omdat ze dan eindelijk selectief kunnen shoppen in cijfers. Alles wat in hun straatje past, wordt eindeloos herhaald in debatten. En alles wat pijnlijk is? “Modelbeperking.” “Technische aannames.” Of gewoon: “Daar hebben we onze eigen doorrekening voor.”

Vroeger las je dat gewoon in de financiële paragraaf van een verkiezingsprogramma. Tegenwoordig moet zelfs de nerd onder de kiezers maar wachten tot de Excel-priester van het CBS een zegen geeft over de haalbaarheid van een plan. En niemand vraagt de lijsttrekkers waarom ze hun begroting niet gewoon publiceren. Misschien omdat het dan pijnlijk zichtbaar wordt wie luchtkastelen verkoopt en wie de boel stiekem op slot wil draaien.

Maar ja, zolang de media liever vragen of iemand “klaar is voor het Torentje” dan of zijn cijfers kloppen, blijft de kiezer zwevend. Niet omdat hij niet weet wat hij wil. Maar omdat niemand hem iets biedt dat wérkelijk verandert wat hij denkt.

En dus blijven we wachten. Op een drone. Op een spreadsheet. Op een ruit die breekt of een frame dat knapt. Want tot nu toe is de grootste gamechanger van deze campagne… het ontbreken ervan.