Wapenembargo’s en agressie: Israëls veiligheid of vrede in Palestina?

Terwijl het immer durende barbaarse geweld van Israël in de Gaza Strip en op de Westelijke Jordaanoever zich intensiveert, komt de politiek in Nederland aarzelend tot het inzicht dat een verbod op wapenexport en -import misschien nodig wordt. Na Israëls aanval op Iran op 18 juni deed GroenLinks-PvdA een stap verder en diende een motie in de Tweede Kamer in voor een tijdelijk, maar volledig wapenembargo, ook voor defensief oorlogsmaterieel. Met zijn aanval op Iran wist Netanyahu dat Iran terug zou schieten, en dat hij daarmee dus bewust zijn burgers in gevaar zou brengen. Het defensieve karakter van de Iron Dome, de “ijzeren koepel van afweergeschut” werd daarmee onderdeel van zijn daad van agressie. Zonder Iron Dome zou Israël immers zeer kwetsbaar zijn voor een Iraanse tegenaanval.

De centrum- en reactionair-rechtse partijen in de Tweede Kamer stonden op hun achterste benen. Ze struikelden over elkaar heen in hun woede. Want, “hoe volstrekt immoreel: hoe kunnen die arme mensen in Israël nu nog beschermd worden tegen Iraanse en andere verdorven raketten, als de Iron Dome niet meer kan functioneren? En daardoor onnodig leed aan de bevolking van Israël wordt gedaan?” Men vergat misschien dat om de hoek, in Gaza, een genocide woedt en sinds oktober 2023 meer dan 57.000 mensen zijn vermoord?

GroenLinks-PvdA oordeelde anders. De Iron Dome werd als defensief luchtafweerschild door Israël ingezet als onderdeel van zijn aanval op Iran, die zonder enige rechtvaardiging bleef en dus illegaal is volgens internationaal recht. Een preventieve aanval op een ander land is slechts geoorloofd bij een imminente en aantoonbare aanval van dat ander land (Handvest van de Verenigde Naties, 1945). Die was er niet. Iran heeft geen kernbom en zal die ook niet snel hebben, zoals bevestigd door zowel de IEAE als het Amerikaanse NSA. Daarnaast wordt er volgens internationaal oorlogsrecht überhaupt geen onderscheid gemaakt tussen defensief en offensief. GroenLinks-PvdA doorbrak hiermee het sleetse mantra van Israëls recht op zelfverdediging, misbruikt als dekmantel voor Israëls meer dan 60 jaar durende agressie in West-Azië.  

Verdediging of agressie?
Tegen wie verdedigt Israël zich eigenlijk? Volgens internationaal recht heeft elk land het recht op zelfverdediging tegen een aanval van buiten dat land. Dat internationaal recht geldt echter niet voor een bezetter tegen geweld van bewoners van datzelfde land, Palestijnen in dit geval, die in verzet komen tegen die bezetter. Voor Israëls “verdediging en veiligheid”, als bezetter, zijn er al met al, tussen 1948 en 2023, 100.000 Palestijnen gedood, naast 5.000 Israëliërs (PCBS, 2024).

Tegen wie dan wel? Sinds de oprichting van Israël in 1948 is het, behalve in 1973, niet aangevallen door een ander land, afgezien van verzetsacties van de Palestijnse Bevrijding Organisatie (PLO) vanuit Jordanië en Libanon (1965-1982). In 1973 vond de Oktober Oorlog plaats. Israël werd aangevallen door Egypte en Syrië, met name om de Sinaï en de Golan te heroveren, die Israël had bezet in de Zesdaagse oorlog in 1967. Sinds Netanyahu’s aantreden als premier van Israël, in 1997, droomden hij en zijn partij, Likud, van een Groter Israël, dat delen van Egypte, Jordanië, Syrië en Lebanon zou moeten omvatten. Die claim was al in 1919 bij de Britten op tafel gelegd (Pappe’, 2006). Begin 21e eeuw werd het Clean Break Plan besproken door Netanyahu met de neoconservatieve leiders in de Republikeinse Partij van de VS (en later stilzwijgend omarmd door leiders van de Democratische Partij). Het betrof aanvallen op 7 landen in 5 jaar en het creëren van chaos, instabiliteit en zo mogelijk regimeverandering in Lebanon (1982, 2006, 2023), Iraq (2003), Libië (2011), Syrië (2011, 2024/2025), Sudan, Somalië en Iran, met als hoofddoel hun mogelijke steun aan de Palestijnen te verijdelen (Sachs, 2025).

De aanval op Iran
Het heeft wat langer geduurd, maar nu, in 2025 is dan Iran aan de beurt, de hoofdprijs. Zonder dat je het eens hoeft te zijn met zijn regering, is Iran het land dat het Palestijnse verzet het meest duidelijk ondersteunt. Vandaar Israëls obsessie met Iran (Sachs, 2025). Al sinds het begin van de negentiger jaren beweert Netanyahu dat Iran binnen 3 jaar een kernbom zou hebben en dat het een existentiële bedreiging vormt voor Israël. In maart 2025 wordt door de directeur van het NSA, het overkoepelende orgaan van de Amerikaanse Inlichtingendiensten, de conclusie getrokken dat Iran geen atoombom heeft, terwijl volgens de IEAE, Iran dit ook niet binnen 3 jaar voor elkaar krijgt. De spiritueel leider van Iran heeft per Fatwa, religieus decreet, ontwikkeling van een atoombom verboden, op ethische gronden. En ondanks de wetenschap dat Israël over kernwapens beschikt, wil Iran geen nucleaire wapenwedloop met andere landen in de regio in gang zetten. Het geeft er de voorkeur aan om zijn conventionele wapenarsenaal te ontwikkelen als “afschrikking” tegen Israël. Iran zegt dat het niet-militaire kernenergie ontwikkelt om minder afhankelijk te worden van zijn olie- en gasvoorraden, en kan en mag, net zoals elk ander land, uranium verrijken tot 60% volgens het Non-Proliferation Treaty. Toch voerde Israël 18 juni een preventieve aanval uit op Iran, wegens “een imminente atoomaanval” op Israël. De NAVO en de westerse landen blijven, tegen elk gezond verstand in, volhouden dat deze aanval geen schending is van het internationaal recht. Want: “Israël heeft immers het recht tot zelfverdediging? En Iran is toch een boos en repressief Ayatollah-regime? En behoort niet tot onze verlichte cultuur? Dus dan is het toch een actie van collectieve westerse zelfverdediging (Trump tweet, 28.06.2025)”? De VS doen er nog een schep bovenop en, midden in onderhandelingen met Iran over zijn uraniumverrijkingsprogramma, bombardeert de VS met de zwaarste B2-bommenwerpers drie nucleaire faciliteiten. Hoeveel schade daar is aangericht is nog onduidelijk. Ongetwijfeld veel, maar, naar het zich laat aanzien, zonder Irans nucleaire energiefaciliteiten te hebben vernietigd. Iran beroept zich op zijn recht op zelfverdediging en bombardeert strategische doelen zoals de havens en olieraffinaderijen van Haifa en Ashdod, belangrijke militaire infrastructuur en militair-technologische onderzoeksinstituten in Tel Aviv en Beer Sheba (Johnson, 2025; Toossi, 2025; Oregon University, 2025; Iran TV). De belangrijkste VS-basis in Qatar wordt licht geraakt, na twee uur eerder aangekondigd te zijn, als waarschuwing voor verdere Iraanse aanvallen op Amerikaanse bases in de regio. Mede door de belangrijke schade toegebracht aan Israël en de uitputting van zijn luchtafweer raketten wordt Israël geforceerd tot een wapenstilstand (Goldberg, 2025).

Vrede in plaats van “veiligheid”?
Maar wie verdedigt zich nu tegen wie en wie is de agressor? Door wie is Israël al die jaren nu werkelijk aangevallen? Of, tegen wie moet Israël zich verdedigen, anders dan tegen de onderdrukte Palestijnen in eigen gebied? Is dit alles ten behoeve van Israëls veiligheid? Wat zijn de werkelijke belangen van de VS (en de EU) in deze regio? Dominantie, controle over resources, militair-economische belangen, geostrategische positionering tegenover Rusland en China? Wat de beweegredenen ook zijn van Israël en de VS, de hierdoor veroorzaakte agressie in Palestina en West-Azië heeft alleen al de laatste 30 jaar honderdduizenden doden veroorzaakt, in Irak, Syrië, Libanon en Palestina. Het heeft de regio op zijn kop gezet, economisch en sociaal ontregeld en vreedzame, laat staan duurzame ontwikkeling tenietgedaan. In de korte oorlog met Iran vielen 25 doden in Israël en meer dan 800 in Iran. Intussen gaan de slachtpartijen in Gaza en de Westelijke Jordanoever ongehinderd voort.

Zouden er misschien andere manieren zijn voor Israël om in vrede te leven met zijn buren in deze regio? Ongetwijfeld. Maar zolang Israël vast blijft houden aan zijn expliciete zionistische dogma zal vrede een illusie blijven. Een dogma dat stelt dat er altijd en overal antisemitisme zal zijn, en de enige manier om zich daartegen te “wapenen” een eigen raciale staat is (Greenstein, 2022). Zolang de slachtoffers van de Europese holocaust van de vorige eeuw zich een door God gegeven recht toemeten een ander volk, het Palestijnse volk, te verdringen en te vernietigen in een nieuwe holocaust, zal vrede buiten bereik blijven. Zolang de westerse landen niet willen inzien dat hun schuldgevoel over die vorige holocaust nimmer een verontschuldiging kan zijn voor hun medeplichtigheid in de holocaust van deze eeuw, zal het geweld in Palestina en West-Azië voortduren. En, zolang de westerse landen blijven menen dat hun eigen geostrategische en economische belangen niet beperkt hoeven te worden door de door hun zelf opgerichte orde van internationaal recht, oorlogsrecht en mensenrechten, ligt vrede buiten bereik (Cook, 2025).     

Misschien is dan, als een eerste stapje naar een mogelijke vrede, een volledig wapenembargo tegen de agressor Israël geen slecht idee? Tijdens het GroenLinks-PvdA congres op 21 juni 2025 werd met 83% een motie voor een volledig wapenembargo aangenomen die Israël naar de onderhandelingstafel zou moeten dwingen. Het is genoeg geweest met de Israëlische agressie, en de defensieve infrastructuur is daar onderdeel van. Blijft de vraag of Israël echt vrede wil, en in gelijkheid zal durven leven met de oorspronkelijke bewoners van historisch Palestina. Voor de Palestijnen, het Palestijnse verzet, en zelfs voor Hamas, was zo’n optie voor vrede een mogelijkheid, mits de voorwaarden van gelijke rechten en gelijkwaardigheid in het hele gebied van historisch Palestina worden gerespecteerd. Of dit nog steeds het geval is, na het recente brute geweld van Israël in Gaza en de Westelijke Jordaanoever, valt echter te bezien.