Wat als ook Trump naar Europa overwaait?

Veel van wat zich in de Verenigde Staten afspeelt, komt vroeg of laat ook bij ons aan land. Halloween, ooit een Amerikaanse curiositeit, is nu een commerciële mijlpaal. De kerstversieringen worden elk jaar uitbundiger, in navolging van de ‘over the top’ Amerikaanse stijl. En laten we niet vergeten: fastfoodketens, zoete ontbijtgranen, en porties waar je een gezin mee kunt voeden — meegekomen met de Amerikaanse eetcultuur, inclusief de bijbehorende obesitascijfers.

Maar als cultuur en consumptie ons al zo beïnvloeden, wat betekent het dan als politieke trends hetzelfde pad volgen?

In de Verenigde Staten zien we een terugkerend fenomeen: de opmars van anti-institutioneel denken, het ondermijnen van democratische waarden, het verdacht maken van de rechtsstaat, journalisten en rechters. Donald Trump — de man die zijn verlies niet accepteerde, de bestorming van het Capitool bagatelliseerde, en zich presenteert als het slachtoffer van een complot — is niet zomaar een persoon, maar een symptoom. En symptomen zijn besmettelijk.

Als we niet opletten, waait er straks meer over dan alleen snoep en glitter. De politieke stijl van Trump — populistisch, polariserend, ontwrichtend — resoneert al in Europa. Denk aan Wilders, Le Pen, Meloni en Orbán. Denk aan partijen die ‘het volk’ tegenover ‘de elite’ zetten, die complexe problemen reduceren tot simpele slogans, die inspelen op angst en woede in plaats van hoop en visie.

We zouden kunnen denken: "Dat gebeurt daar, niet hier." Maar 25 jaar geleden dachten we dat ook over Halloween. En toch staan onze supermarkten er nu maanden van tevoren vol mee.

Het is niet genoeg om te hopen dat het ons bespaard blijft. We moeten actief waken over onze democratische waarden. Onafhankelijke rechtspraak, vrije pers, vreedzame machtsoverdracht — het lijken vanzelfsprekendheden, tot ze dat niet meer zijn. Tot het moment dat je iemand hoort roepen: “De verkiezingen zijn gestolen!” – en je beseft dat de echo’s uit Amerika inmiddels in je eigen straat klinken.

Laten we dus alert blijven. Niet alleen op wat we eten of hoe we versieren, maar op wat we geloven, wie we volgen en wat we accepteren als normaal. Democratie is geen automatisch proces, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid. En als we iets níét moeten importeren, dan is het de illusie dat sterke mannen onze problemen gaan oplossen. Want als de geschiedenis ons iets leert, dan is het dit: autoritaire leiders komen niet binnen met een knal, maar sluipen langzaam naar binnen – vaak via de achterdeur van onze onverschilligheid.