Wat is de wisselkoers van een mensenleven in onze dagen?

De middenstanders van Klazienaveen laten zicht niet failliet maken. Op 3 maart gaan ze allemaal tegelijk open, zo zeggen zij. Uiteraard zullen ze steeds hun eigen strenge coronaprotocollen in acht nemen, net als de mondkapjesplicht. Zoveel mogelijk veiligheid voor bezoekers van het winkelcentrum is tenslotte ook hun eigen belang. Ze moeten dan wel standvastiger blijken dan de Winterwijkse spijkerbroekenkoning die bij Op1 was uitgenodigd omdat hij had aangekondigd volgende week hoe dan ook het slot van de deur te halen. Deze ondernemer trok dit subversieve voornemen staande de uitzending in. Dat kwam omdat Rutte op zijn persconferentie had toegezegd dat winkeliers vanaf 3 maart op zeer beperkte schaal klanten mogen ontvangen – twee per verdieping – als ze eerst minstens vier uur van te voren een afspraak hebben gemaakt. Toch lijkt die versoepeling volstrekt onvoldoende om een faillissement binnen afzienbare tijd af te wenden.

Horeca en seksinrichtingen zijn er nog slechter aan toe: zij moeten gewoon op slot  blijven. We zullen zien wat de kleine ondernemers van Klazienaveen doen als zij geconfronteerd worden met een half empathische, half dreigende burgemeester.

De staat eist van miljoenen kleine ondernemers en zelfstandigen een onevenredig groot offer. Ze zijn hun reserves, hun spaarcenten, hun pensioenen vaak al kwijt. Ze kijken tegen een schuldenberg aan. Van hen wordt in feite verwacht dat zij bereid zijn voor vorst en vaderland aan de bedelstaf te raken. Met het Wilhelmus op de lippen.

Dat mag je van niemand eisen. Extra steun zegde de minister president in zijn persconferentie niet toe. Hij wilde hoogstens iets doen voor het gróótwinkelbedrijf, dat volgens hem weinig aan kon met die afsprakenregeling.

In hun toespraken probeerden zowel de premier als minister De Jonge de coronacrisis zoveel mogelijk te schetsen in psychologisch perspectief. Slechts éénmaal viel het woord economie. De maatregelen, we zijn ze zo zat, we worden er wanhopig van, we verliezen de moed, we raken depressief. Het middelbaar onderwijs en het MBO gaan een beetje open omdat de leerlingen en de docenten daar een goed gevoel van krijgen. Of ze met een paar contacturen per week, hun achterstanden inhalen of hun vriendschappen een nieuwe wending kunnen geven, is echter zeer de vraag. Die zogenaamde heropening heeft een zeer symbolisch karakter. Uiteindelijk zitten de leerlingen het grootste deel van hun tijd nog steeds te knikkebollen achter hun beeldscherm.

De premier voegde daar een waarschuwing aan toe. Bij vrijheden hoort verantwoordelijkheid. Hij verplaatste de schuld voor de verontrustende besmettingscijfers op de voor hem gebruikelijke wijze naar de burger. Als die zich maar aan de basisregels houdt – anderhalve meter afstand, handen wassen, mondkapje waar het moet en quarantaine als je besmettelijk bent – dan komt alles wel goed. Dan hoeft de bovenmeester die vrijheden straks niet in te trekken omdat men het zelf er naar heeft gemaakt. Jongens en meisjes, ik heb de tijd. Jullie hebben het allemaal zelf in de hand.

Zo hielden Rutte en de Jonge de kern van de zaak buiten de discussie: het is een keiharde centenkwestie. En voor de rest niks.

Als de staat jou met een beroep op het algemeen belang verbiedt om je brood te verdienen terwijl de kosten gewoon doorlopen, dan heeft hij de morele plicht de schade te vergoeden. De regering riep wel de ene royaal genoemde regeling na de andere in het leven maar die zijn onvoldoende om de gemiddelde zelfstandige buiten de schulden te houden. Dat leren de feiten. He faillissement wordt niet voorkomen maar slechts uitgesteld. De staat zou dan ook minimaal alle door de coronacrisis ontstane schulden moeten overnemen. Wie vanwege de maatregelen failliet dreigt te gaan, dient volledig te worden gecompenseerd. Punt uit. Dat geldt niet alleen voor MKB-ers en ZZP-ers maar ook voor sportclubs, theaters en andersoortige instellingen die hun inkomsten verliezen. Neem daarbij in aanmerking dat alle steun weggegooid geld is als de boel uiteindelijk toch met een bankroet eindigt.

Inderdaad, dat kost miljarden en nog eens miljarden. De kans is groot dat de totale som zelfs niet uit de diepste zakken van Wopke Hoekstra te voorschijn te halen valt. Het alternatief is een enorme golf van faillissementen en ontslagen, die de staat net zo goed aan de rand van de financiële afgrond brengt. Ondertussen ontwikkelt zich op de beurzen een bubbel van ongekende omvang. Wie dat ontkent, is ziende blind. Een voor een worden de ingrediënten aangedragen voor een financiële en economische meltdown. Niet alleen in Nederland maar in de hele wereld.

Deze werkelijkheid slingert ons de echte vraag, de werkelijke vraag, de reële vraag in het gezicht. De vraag die wij niet willen zien, de meeste mensen uit angst, onze leiders om electorale redenen:

Let wel: de lasten van deze crisis zijn ongelijk verdeeld. De een kan met beperkingen zijn leven gewoon voortzetten, een ander spint er een onvoorstelbare hoeveelheid garen bij (Ahold/Delhaize), een derde staat voor de financiële ondergang.

Uiteindelijk zullen wij  – stijgende cijfers of niet – de lockdown steeds meer laten  vervagen. Uit onmacht. Met de onzinklok als doekje voor het bloeden.

Onthoud: versoepelingen zullen in toenemende mate worden toegestaan omdat het anders allemaal onbetaalbaar wordt. Perspectief en hoop. Allemaal gelul. Het is een centenkwestie. Je kunt het ook anders formuleren: wat is de wisselkoers van een mensenleven in onze dagen?

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de kwestie rond het Groninger gas evenmin.