Weerstand tegen PrEP is homohaat verpakt in valse tegenstellingen

Kamerleden van christelijke partijen laten met hun pijnlijke opmerkingen zien dat ze het onbegrijpelijk vinden dat een medicijn dat hiv-infecties letterlijk voorkomt, wordt vergoed.

In de jaren 80 van de vorige eeuw begon de hiv-pandemie in de Verenigde Staten, maar president Reagan ondernam geen actie. Het was een ziekte die mannen trof die seks hadden met andere mannen, en het trof ook Haïtianen. Beide groepen behoorden niet tot het electoraat van de conservatieve Republikeinen. Pas toen de Reagan-regering zich realiseerde dat ook cisgender heteroseksuele personen hiv konden oplopen, werden er acties ondernomen.

In Nederland verliep de reactie destijds ook traag, omdat men dacht dat de situatie in Nederland niet zo ernstig zou zijn als in San Francisco of Los Angeles. Dat was een grote vergissing. Sindsdien zijn er meer dan 40 miljoen mannen, vrouwen en kinderen gestorven aan dit vreselijke virus. Gelukkig werd in 2012 na jaren van onderzoek en ontwikkeling eindelijk een pil geïntroduceerd die hiv-overdracht kon voorkomen: PrEP.

PrEP is een middel om hiv-infecties te voorkomen. In verschillende landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Canada, Zuid-Afrika en Marokko, maakt PrEP al deel uit van nationale hiv-preventieprogramma's en is bewezen effectief, zonder controverse. In Amsterdam zijn er nog maar weinig nieuwe besmettingen, en de PrEP-pil blijkt kosteneffectief te zijn. Bepaalde groepen, ook wel sleutelpopulaties genoemd, lopen een verhoogd risico op hiv-besmetting en komen in aanmerking voor PrEP. Het toedienen en gebruiken van PrEP is van cruciaal belang voor deze sleutelpopulaties om besmettingen te beheersen en te voorkomen dat het virus verder verspreidt naar anderen. Daarom heeft demissionair minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers op 25 september jl. via een Kamerbrief aangekondigd dat PrEP breder beschikbaar zal zijn. Deze aankondiging heeft onmiddellijk reacties opgeroepen, waaronder valse tegenstellingen.

Kamerleden van christelijke partijen, Joba van den Berg (CDA) en Mirjam Bikker (CU), laten met hun pijnlijke opmerkingen zien dat ze het onbegrijpelijk vinden dat een medicijn dat hiv-infecties letterlijk voorkomt, wordt vergoed. Het wordt afgedaan als 'whataboutisme' (ja maar hoe zit het met ziekte Y of middel X?), een methode om de aandacht af te leiden van het onderwerp en poging om de discussie te vertroebelen. En anders hoor ik discussies over eigen verantwoordelijkheid en waardeoordeel over de betreffende persoons seksuele geaardheid en relaties die niet passen in het heteronormatieve beeld zoals ‘moet je maar geen seks gaan hebben met jan alleman of condoom dragen en dan loop je ook geen hiv op’.

Het lijkt erop dat deze argumenten eigenlijk homohaat (ik weiger het een fobie te noemen) verhullen en worden verpakt in politieke tegenstellingen en het aanspreken van eigen verantwoordelijkheid. We zullen waarschijnlijk meer van deze valse tegenstellingen en argumenten horen. Argumenten doordrenkt van waardeoordelen over seksuele geaardheid en seksuele relaties, vooral die van queerpersonen. Deze argumenten en tegenstellingen worden omarmd door politici, partijen en anderen met een conservatieve kijk op seksueel gedrag, vergelijkbaar met de visie en acties van voormalig president Reagan.

Het beschermen van sleutelpopulaties tegen hiv komt ook ten goede aan de algemene bevolking. De aanzienlijke daling van hiv-besmettingen in Amsterdam is grotendeels te danken aan mensen die trouw PrEP-pillen innamen en andere preventieve maatregelen namen om zichzelf en anderen te beschermen.

Het is stigmatiserend om aan te nemen dat de queergemeenschap niet weet wat ze doet. Het toedienen van PrEP omvat voor- en nazorg, testen en counseling over soa's, condoomgebruik en het bespreken van risicogedrag. PrEP is geen vrijbrief voor risicovol gedrag. Twijfelen aan de kwaliteit van de soa en hiv-zorg in Nederland is een belediging voor onze professionals die zich inzetten voor de seksuele gezondheid van onze medeburgers. Herinner je je de Mpox-uitbraak van de zomer van 2022 en hoe snel deze werd ingeperkt? Dat was te danken aan de queergemeenschap die zich zo hard inzette om zichzelf en hun naasten te beschermen en om maatregelen te treffen. De overheid speelde hierbij een belangrijke rol, samen met de sleutelpopulaties. Het is daarom van essentieel belang om te begrijpen dat de overheid zorg verleent los van schuld of oordeel over iemands gedrag.

Ik wil benadrukken dat een religieus of conservatief moralistische toon over seksueel gedrag nooit heeft bijgedragen aan het voorkomen van hiv-besmettingen of soa's. Wat wel helpt is actief preventie- en behandelbeleid dat effectief is gebleken en dan zonder waardeoordeel of schuld van de patiënt. En dat geldt dus ook voor PrEP. Dit bewezen effectieve middel om hiv-besmettingen te voorkomen moet worden ingezet zonder enig seksueel oordeel. Als PrEP niet wordt verstrekt aan risicogroepen, blijft het risico op hiv-besmetting aanzienlijk, en mensen zullen nog steeds positieve hiv-tests krijgen. Het is moreel onaanvaardbaar om een zeer effectief medicijn tegen hiv, dat nog steeds levens eist en al veel levens heeft geëist, niet te vergoeden of voor te schrijven aan onze medemensen louter vanwege hun seksuele geaardheid en levensstijl.

Al zijn er politici die ideologieën hanteren die soms botsen met het algemeen welzijn van onze medeburgers, verwelkom ik het besluit en de vooruitgang in het PrEP-beleid van Ernst Kuipers. Ik vraag aan de christelijke, maar ook aan de andere conservatieve politici en beleidsmakers, om een voorbeeld te nemen aan Marokko. Een islamitisch land dat haar waardeoordelen over seks aan de kant zet en kijkt naar wat belangrijk is: beschermen van je volk! In Marokko is PrEP allang uit de pilotfase, zijn er geen wachtlijsten of quota, wordt het 100% vergoed door de staat inclusief voorzorg, nazorg, testen, condoomverstrekking en sociaal-maatschappelijk werker, voor zowel queerpersonen, sekswerkers als hun partners!

Op naar zero hiv!

PS: Geef voor een aidsvrije toekomst. Doneer nu aan het Aidsfonds via www.aidsfonds.nl