Weg met dat allesverlammende perfectionisme

Welke zaken in het leven ben je uit de weg gegaan, heb je tegengewerkt, of heb je afgekapt omdat je met een ongezonde vorm van perfectionisme kampt? Ik daag je uit om ze onderaan dit artikel te plaatsen. Omdat perfectionisme levens van menig Nederlander vernielt.

In 2023 begon ik het jaar met de wens om de allerlaatste zaken op te lossen die in de weg stonden van mijn persoonlijke blauwdruk. Het allergrootste probleem in het kader van integer leven was toch wel dat ik schrijver ben, maar me er niet dagelijks aan waag. Geen keiharde journalist, consultant, ghostwriter of weet ik wat, die in de afgelopen twintig jaar van mijn werkleven niet ook onderdeel van mijn identiteit is geweest. Verhalenverteller. Punt. Dat is de kern van mijn natuur. De rode draad.

Careful what you wish for. Ik kwam in een kleinschalige, maar intense storm terecht, waarin zaken die in de weg stonden van het schrijverschap omver werden geblazen. Waarin ik helaas onverwachts en vanuit vertrouwen in een slechte situatie belandde en me eruit redde. Waarin iemand me doelbewust wilde beschadigen. De laatste zet om op mezelf te wedden en in mezelf te investeren. De storm ging liggen.

Ik sloot me aan bij The Novelry, nummer één opleiding ter wereld voor romans in alle soorten en maten. Ik ging keihard aan de slag en legde een fundament van jewelste voor het leven. Ik omringde me met ‘mijn soort mensen’. Hier zaten ze dus, net zoals in de hoge bewustzijnscommunity van Aubrey Marcus, de journalisten en diverse soorten kunstenaars die ik in de afgelopen twintig jaar had verzameld. Toen kwam 7 oktober… en de wereld na 7 oktober…

In 2024 begon ik het jaar met de wens om mijn allergrootste probleem op te lossen, namelijk perfectionisme. Op de lange termijn heb ik veel geluk dat de start van mijn leven niet is uitgemond in allerlei vormen van complex ptsd of andere ellende.

Er zijn zaken met vertrouwen. Jaren terug was er rouw. Er zijn triggers, voornamelijk in de Joodse wereld. Ik ben een ultra-individualist/loner en autonoom. Maar dit alles is verder niet zo groots als je bedenkt hoe groots de kwesties in de basis waren. Waar ik wel mee bleek te kampen, is een vorm van perfectionisme en irrationele angst die in het kader van het schrijverschap destructief bleek te zijn.

Perfectionisme
Wanneer perfectionisme gaat over een enorm gevoel voor rechtvaardigheid, hoge standaarden voor bijvoorbeeld omgangsvormen, hygiëne, natuurlijke voeding, of een uiterst net, onderhouden, artistiek en minimalistisch huis, is er niet veel aan de hand. Perfectionisme is in dat geval eerder een kwaliteit dan een hinder. Een genot. Perfectionisme zit dan niet in de weg van de gezondheid, dingen doen, doelen behalen, of relaties goed houden.

Wanneer perfectionisme gaat over zulke hoge standaarden, dat de vreugde tijdens het schrijven verdwijnt, is er wel een probleem. Over hoe een donkere stem in het achterhoofd blijft bevragen wanneer het goed genoeg is en blijft roepen dat het nooit goed genoeg is (zeer herkenbaar voor mensen die met narcisme en andere dark triad-zaken te maken hebben gehad). Over dat je een dag zo in de flow zit dat je de volgende dag weer helemaal afgebrand bent. Over dat 75% van alles wat op papier komt in één seconde tijd en in een gekwelde opwelling voor de zoveelste keer definitief in de prullenbak belandt.

De meerderheid van de Nederlanders kampt met perfectionisme in een breed scala aan zaken. Dat vernielt levens. Pak dat deze zomer aan. Deel onderaan dit verhaal waar het perfectionisme in zit – als je tenminste niet zo perfectionistisch bent dat je het niet aangaat. ;)

Er is niets zo effectief voor verandering als ‘jezelf voor schut zetten’ door dit te doen. Dus doe maar. Alhoewel, voor schut zetten? Mensen die niet in staat zijn om hun kwetsbaarheden te tonen en vertellen (show and tell), die zetten zichzelf pas voor schut. Dus deel erop los.

Bovendien word je van perfectionisme een minder leuk mens. Het sijpelt overal in door. Ik zeg bewust minder leuk, niet minder goed. Inmiddels durf ik te roepen dat ik mezelf als een goed mens beschouw. Maar ik denk dat ik soms nog wel leuker, vrolijker en lichter kan zijn.

Inzichten
Wat ik in stilte al die tijd achter de schermen gedaan heb, heeft me de volgende inzichten gebracht:

Romans schrijven is niet alleen de magie van de kunsten, of oefening baart kunst. Het is voornamelijk stevige techniek, met conventies voor ieder subgenre. Ik ga daar inhoudelijk niet op in, omdat alles wat ik geleerd heb bij mij blijft en eens een keer niet ten dienste wordt ingezet van anderen, bijvoorbeeld klanten.

Dit is een vak en kost jaren opleiding en vlieguren, ook wanneer je een vliegende start hebt, zoals ik. De grootste schrijvers van de wereld kregen het niet in één keer voor elkaar. Veel schrijvers werkten met wel tien drafts. Nu ik dit alles weet en kan ontleden, had ik mijn schrijverschap nooit zonder het fundament van een professionele opleiding willen starten. Serieuze muzikanten volgen Het Conservatorium. Serieuze schrijvers volgen The Novelry. Enzovoorts.

Wat het voor jou ook is, zoek op waar je kunt leren en investeer. De beste investering is in jezelf. Vraag om hulp en slurp alle wijsheid van anderen die je voorgegaan zijn op.

Nu ik weet wat er allemaal kan en waar ik uit kan kiezen, kan ik pas bepalen wat ik wil. Ik had geen idee wie ik was als schrijver. Het ging alle kanten uit, omdat ik lang gewend was om voor klanten van alles te doen en steeds weer te schakelen al naar gelang het project.

Ik dacht altijd dat ik een bepaald soort schrijver wilde zijn. Blijkt dat ik uit de kast kom als schrijver van mysteries. Binnen dit subgenre wil ik iets eigenzinnigs doen. Wat zeg ik nog niet. De lessen van Zara Altair specifiek voor dit subgenre zijn een inspiratie.

Wat het voor jou ook is, soms denk je gedurende lange tijd dat je weet wat het is en blijkt het net iets anders te zijn. Hoe meer helderheid je hebt, des te minder irrationele angsten, tijdverspilling enzovoorts. Des te meer je doelgericht en positief te werk kunt gaan. Focus zorgt ervoor dat je de ruimte krijgt om iets heel slecht te mogen doen, totdat je erin gaat uitblinken.

Terugkijkend snap ik ineens de keuzes die ik (on)bewust, vanuit maatschappelijke en sociale verwachtingen, of verplichtingen maakte. Dat ik ergens goed in ben, betekent niet dat ik het moet blijven doen. Dat ik ergens (nog) niet goed in ben, betekent niet dat ik het niet moet doen.

Laat ik het anders zeggen: wanneer het toch niet helemaal is wat je wilt, haak je af en ben je niet bereid om de sh*t sandwich te pikken. Zoals ik bijvoorbeeld kennelijk sinds 2016 de sh*t sandwich van mijn Lodges duld. Je kunt jezelf lang voor de gek houden, maar dat houdt een keer op.

Zo dacht ik op een gegeven moment: de wereld staat in brand. Ik houd oprecht van het bedrijfsleven omdat het fijn is om te scoren en mijn eigen broek op te houden. Maar aan het einde der dagen zal ik niet denken: dat was een tof project voor klant X. Dan zal ik denken aan wie ik lief had, wie mij lief had, hoeveel wijsheid ik verzameld heb en of die wijsheid in mooie verhalen verwerkt en achtergebleven is.

Wat het voor jou ook is, het leven is eindig. Het is niet de moeite waard om jezelf te lang voor de gek te houden. Ga ervoor. Maak het waar. Geniet ervan.

Als je een vorm van kunst beoefent, ben je per definitie al een winnaar. Iedereen die namelijk vanuit zuiverheid creëert, tegenwicht biedt aan het onmenselijke en neppe van kunstmatige intelligentie en zichzelf niet vergelijkt met andere kunstenaars verdient een lintje.

Nu ik me omringd heb met mijn soort mensen en de meest succesvolle schrijvers qua verkoopaantallen, ervaringen en mentorschap, heb ik ineens minder de neiging om hen op een voetstuk te plaatsen. Ik merk dat de verwachtingen die ik had van zo’n community niet realistisch zijn, omdat iedereen vooral met het eigen proces bezig is.

In de afgelopen weken blijk ik minder behoefte te hebben aan zichtbaarheid bij de peers en mentoren en steeds meer bij mijn huidige en toekomstige lezers. Voor hen, mezelf en voor het algemene idee van herstory doe ik het. Daar zit de honger. Hoe fijn en behulpzaam peers en mentoren ook kunnen zijn.

Een simplistisch voorbeeld: ik had een sessie over hoe schrijvers op de juiste manier het werk van hun voorbeelden kunnen kopiëren om daarmee aan te sluiten bij de markt. Dat werkt in mijn geval niet. Ik ben het ook niet eens met deze gedachte.

Andersom zit ik bijvoorbeeld niet op copycats te wachten die ooit gaan nadoen wat ik vanuit mijn diepste en meest zuivere vorm van expressie middels karakters op papier zet. Voor mij komt schrijven uit mijn ziel. Ik kies de thema’s uit die me raken, of die ik doorleefd heb. Als het aankomende werk bijvoorbeeld in alle opzichten zou falen, dan tenminste niet in de zaken die ik hier wil achterlaten.

Veel lezen, is altijd goed. Iets kunnen zeggen in de trend van: als je Isabel Allende’s Eva Luna, Philip Roth’s The plot against America en Jane Harper’s The Dry of Force of nature bij elkaar zet, kom je uit op Dina-Perla’s [titel nog geheim], is prima. Maar ik ga mijn koers niet laten bepalen door invloeden van buitenaf. Tijd om afleidingen uit te schakelen.

Wat het voor jou ook is, zet anderen in het werkveld niet op een voetstuk. Dat is nergens voor nodig. Je kunt altijd blijven leren. Je zult natuurlijk moeten leren om iets onder de knie te krijgen. Maar blijf je eigen ding doen. Een les krijgt pas waarde als de boodschapper waarde draagt.

Soms betekent helderheid verkrijgen een detail waar je niet eerder op kunt komen, totdat je serieus op zoek bent naar progressie in hetgene waar je perfectionistisch in bent. Ik noemde eerder al op een onverwachts subgenre uitkomen. Nu snap ik waarom ik bijvoorbeeld begin 2023 niet doorzette met een boek over integriteit in het bedrijfsleven en de materialen bewaarde voor wanneer ze in een project bruikbaar kunnen zijn. Zo’n detail gaat bijvoorbeeld ook over de mentale kant van in mijn geval het schrijverschap.

Tijdens de opleiding heb ik veel sessies gevolgd over de mentale kant van dit vak. Want dit vak is topsport. De veeleisendheid, valkuilen, uitdagingen enzovoorts: tsjee... Wat ik allemaal heb geleerd, geldt voor alle schrijvers en is specialistisch voor sommigen. Zo zijn er stukken die gaan over het schrijverschap als mensen neurodivergent zijn. Gaandeweg ontdekte ik waar ik me wel en niet in herkende.

Ineens zag ik iets volkomen logisch, waar ik veel eerder op had kunnen komen. Een blinde vlek wellicht. Namelijk dat het helemaal zo gek nog niet is om in het Engels te draften. Niet alleen omdat mijn Engels soms beter is dan mijn Nederlands, of omdat ik daarmee betere commerciële kansen aanboor. Ook vanuit artistieke overwegingen is dit best slim. Engels associeert mijn brein met vrijheid, veiligheid, beschaving en de zeeën aan Hollywood-content of filosofische en spirituele content die ik graag consumeer. Dat is fijn als ik met mijn scheppingskracht in de weer ga.

Wat het voor jou ook is, weet dat één detail soms een wereld aan mogelijkheden kan bieden. Waarmee alles ineens veel makkelijker lijkt te worden.

Allergrootste motivatie om te genezen
Ben ik dan helemaal van het perfectionisme genezen? Nah. Ik ben herstellende. Ik vergeef mezelf voor de periodes waarin het niet lukt omdat ik door een storm ga. Omdat mijn autonome leven stiekem altijd topsport is. Ik vergeef mezelf voor de periodes waarin ik bijna OCPD-achtige trekjes vertoon als reactie op de spanningen en het verlies aan controle in deze tijd.

Een krankzinnige tijd waarin zaken voorkomen die ik nooit voor mogelijk achtte en tot voor kort alleen uit de geschiedenis kende. Laat duidelijk zijn dat het defect van perfectionisme daarover gaat: intern in het familiesysteem is er iets in mijn expressie gebroken. Extern in de wereld waarin ik voor sommigen gebrandmerkt blijf als C-burger of erger: kakkerlak. Om waar ik in geboren ben. Een labeltje. Een non-existent beeld. Guilty by association.

En weet je? Dat is de allergrootste motivatie om voorgoed te genezen van het perfectionisme. Om de ruimte in te nemen die ik waardig ben. Te weten dat ik waardig ben. Te voelen dat ik voor het eerst in 39 jaar tijd echt, maar dan ook echt goed op weg ben. Volgens mijn innerlijke standaarden, niet volgens anderen. Die hoeven raadselachtige en bezielde keuzes niet te snappen.

Moodboard
Het zit er heus in, of ik nou voor een agent en groot schrijvershuis ga, of zelf ga uitgeven, of een combinatie. Ik blijf immers een eigenwijze kleinondernemer. Maar als ik het juiste team vind, of zij mij, zet ik er een zee loyaliteit tegenover. Wie weet, lukt het me om vervolgens een sprankeling van Gaia naar Hollywood te brengen.

Nu ik weet wat ervoor nodig is, weet ik dat dat doel helemaal niet zo ver weg hoeft te zijn als dat het lijkt. Met de acteurs van mijn moodboard natuurlijk, waaronder de getalenteerde Matthias Schoenaerts uit de lage landen en Emily Blunt.

En anders verkoop ik nog steeds, zoals ik nog altijd van tijd tot tijd met Exodus uit de vuurtoren doe. Zolang ik maar blijf produceren. Dan ontstaan er opties. Dan word ik ongetwijfeld ook leuker. Jij toch ook?

cc-foto: Holger Prothmann