Wie stopt de beoogde EU-buitenlandchef Josep Borrell?

Komend najaar staat de benoeming van de Europese Commissie op de agenda. Het Europees Parlement kiest dan de Eurocommissarissen die het belang van de Europese Unie als geheel gaan behartigen. De 72-jarige Spaanse Josep Borrell is kandidaat voor de post van Eurocommissaris Buitenlandse zaken.

Borrell laat in zijn huidige functie van minister van Buitenlandse zaken van Spanje keer op keer zien dat hij gespeend is van enige tact en diplomatieke vaardigheden.

Zo schoffeerde hij tijdens een debat eind 2018 de Verenigde Staten en de inheemse bevolking met de stelling dat de VS hun onafhankelijkheid en politieke eenwording eenvoudig hadden bereikt: “Alles wat ze hoefden te doen, was vier Indianen doden”. Hij zei dit nota bene om de moeilijkheden te duiden waar Europa mee kampt om tot politieke eenwording te komen.

Zijn geopolitieke optreden kent meer bedenkelijke interventies. In november vorig jaar startte hij samen met Rusland een Cyber Security Group om verspreiding van misinformatie tegen te gaan. Om vervolgens binnen een half jaar Rusland “onze oude vijand” en een “bedreiging” te noemen.

Ook buitenlandse diplomaten hebben te stellen met de meedogenloze en tactloze Borrell. Een Grieks honorair consul verloor zijn status door zijn aanwezigheid op de officiële Catalaanse feestdag. De diplomatieke delegatie uit Vlaanderen werd naar huis gestuurd nadat hun parlementsvoorzitter zich kritisch had uitgelaten over de politieke gevangenen in Spanje.

Desinfecteren Dit gedrag is niet slechts een poging om internationaal een imago van strijdlustigheid te creëren. Borrell polariseert graag en vaak. Ook in eigen land.

De Spaanse regering had eind 2017 net het democratisch gekozen Catalaanse parlement op dubieuze gronden ontbonden, toen Borrell tijdens een partijcongres de Catalaanse samenleving gewond noemde. Hij voegde daaraan toe: “Voordat we de wond helen, moeten we deze desinfecteren”. Hij gebruikte nog net niet het woord “zuiveren”. Maar het is duidelijk; de Catalaanse samenleving moet worden ontdaan van de voorstanders van onafhankelijkheid.

Goedlachs en charmant kan Borrell ook zijn. Dit moet echter niet verward worden met diplomatie. Wie zijn boude stellingen met scherpe vragen tegemoet treedt, ziet Borrell veranderen in een driftige en onredelijke gesprekspartner, niet in staat op inhoud te overtuigen. Illustratief is een interview in augustus door Tim Sebastian. Na iedere kritische vraag beschuldigt Borrell de Britse journalist van onkunde, vooringenomenheid en leugens. Halverwege onderbreekt hij zelfs het interview vanwege vragen over de hervorming van de Spaanse grondwet.

Zijn minachting voor internationale afspraken, het fundament van de Europese Unie en een leidend principe voor Eurocommissarissen en Ministers, breekt regelmatig door het pantser van charme en decorum. Dan wordt ook duidelijk hoe ver zijn macht binnen Spanje reikt.

Integriteitsproblemen Deze zomer kwam aan het licht dat onder leiding van Borrell spionageactiviteiten hebben plaatsgevonden bij Catalaanse delegaties in onder andere Zwitserland, Duitsland en Groot-Brittannië. Dit tot woede van Schotse parlementsleden, die vanwege hun contacten met de Catalaanse vertegenwoordiging ook bespioneerd zijn door de Spaanse staat. Deze zogenaamde Borrell-gate heeft vooralsnog niet geleid tot het aftreden van Borrell.

Vorig jaar werd Borrell gecorrigeerd door IOC-directeur Miró, omdat de Kosovaarse nationaliteit niet werd genoemd op de scoreborden tijdens de wereldkampioenschappen karate in Madrid. Daarop reageert Borrell dat hij de onafhankelijkheid van Kosovo niet zal erkennen, alleen vanwege “een of andere IOC-directeur”.

Als klap op de vuurpijl zijn er nog de integriteitsproblemen waar Josep Borrell mee kampt. Tijdens de verkiezingen van 2000 moest hij zich terugtrekken als kandidaat vanwege een fraudeonderzoek bij twee door hem benoemde hooggeplaatste functionarissen binnen het ministerie van Financiën. In 2012 volgde gedwongen ontslag als voorzitter van de European University Institute wegens een belangenconflict dat hem per jaar 300.000 euro opleverde. Recenter, november 2018, is Borrell veroordeeld tot een boete van 30.000 euro voor het met voorkennis handelen op de aandelenmarkt.

Dat Josep Borrell gestopt moet worden is evident. Terug naar de vraag: wie stopt Borrell? Dat kan alleen het Europees Parlement doen. De vraag is: neemt het Europees Parlement de positie van Europa in de wereld serieus? Neemt het Europees Parlement zijn kiezers serieus? Neemt het Europese Parlement zijn eigen rol serieus of is het een marionet van de nationale regeringen?