Wie volgt Khamenei op als hij binnenkort komt te overlijden?

De demonstraties tegen het Iraanse regime zijn al vier weken onderweg en ondertussen zijn er meer dan 180 doden gevallen, waaronder ook een groot aantal kinderen.

De Iraanse demonstranten, met de nadruk op vrouwen, blijven dapper doorvechten tegen tirannie, onderdrukking en repressie. In mijn vorige opiniestuk schreef ik dat de vrouwen in Iran onze volledige steun verdienen en die boodschap zal ik nu herhalen. Daarom is het goed om te zien dat de steunbetuigingen vanuit het hele land binnenstromen. De gemeentes Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben openlijk hun steun betuigd en ook de burgemeester van Haarlem heeft mij laten weten met een statement te komen. Ook tijdens de demonstratie op het Malieveld afgelopen zaterdag 8 oktober hebben meerdere politieke partijen hun steun uitgesproken. Verder zien we meer beweging uit het kabinet en dat is een grote stap vooruit in vergelijking met vorige week. Is het genoeg? Nee, absoluut niet, maar we gaan de goede kant op.

Dan nu een zeer belangrijke vraag die steeds relevanter wordt: de opperste leider van de Islamitische Republiek, ayatollah Khamenei, is oud en ziek. Het is daarom evident dat hij binnenkort komt te overlijden. Dan rijst de vraag: wie volgt hem op? Voordat ik die vraag ga beantwoorden hier een beknopte uiteenzetting hoe de opperste leider wordt gekozen.

Bij het kiezen van de opperste leider spelen twee organen een cruciale rol: de Raad van Experts en de Raad der Hoeders.

• De Raad van Experts: een orgaan bestaande uit 88 geestelijken die direct door de Iraanse bevolking worden gekozen. Dat klinkt democratisch, maar is dat niet en daar kom ik zo op terug. Deze raad kiest de nieuwe opperste leider.
• De Raad der Hoeders: een orgaan bestaande uit 12 leden: 6 geestelijken die direct door de opperste leider worden benoemd en 6 islamitische geleerden die door het hoofd van de rechterlijke macht worden voorgedragen aan het parlement en door het parlement worden bekrachtigd. U mag raden wie het hoofd van de rechterlijke macht benoemt. Juist! De opperste leider.

Op het eerste gezicht lijkt de Raad van Experts een democratisch orgaan. Zij worden immers direct door de Iraanse bevolking gekozen. De kandidaten moeten echter eerst door de Raad der Hoeders geaccepteerd worden. Een afwijzing van de Raad der Hoeders betekent dat een kandidaat niet mee mag doen met de verkiezingen. En het mag duidelijk zijn dat de huidige opperste leider, Khamenei, meerdere haviken en zeer conservatieve geestelijken en juristen op cruciale posities heeft benoemd of heeft laten benoemen, waardoor de benoeming van een zeer conservatieve opvolger zo goed als zeker is.

Maar wie wordt dan zijn opvolger? Deze volgende twee namen komen veelvuldig voorbij:

• Mojtaba Khamenei: de zoon van de huidige opperste leider. Hij is een hardliner die een grote rol speelt in het gewelddadig onderdrukken van demonstraties. Dat heeft hij in 2009, 2019 en nu in 2022 gedaan. Hij heeft goede connecties met de Revolutionaire Garde en wordt door zijn conservatieve gedachtegoed en relatief jonge leeftijd (53 jaar) als een goede kanshebber gezien.
• Ebrahim Raisi: de huidige president, die ook een zeer conservatieve agenda heeft. Hij wordt door conservatieve geestelijken als een goede politicus gezien, maar hij is minder charismatisch dan Mojtaba en zijn eerste jaar als president is niet geheel vlekkeloos verlopen. De demonstraties tegen het regime zijn bij ons bekend, maar ook zijn economisch beleid wordt niet goed ontvangen, met een inflatie van meer dan 50%.

Dus hoewel ik hoop heb dat de demonstraties in Iran een beweging in gang zetten waarin hervormingen plaats kunnen gaan vinden (of zelfs een regime change), ben ik minder hoopvol op een hervormingsgezinde opvolger van Khamenei.

Hoe denkt u hierover? Wie wordt volgens u de opvolger van Ali Khamenei?