Wij eisen het internet op

Iedere vrouw die post op TikTok zal het herkennen. Je plaatst een video waarin je zelf te zien bent en binnen de kortste keren krijg je een reactie van een account zonder profielfoto: “Wow hot,” met een hearteyes emoji, “is she on another platform?” En met another platform wordt gerefereerd aan een plek waar expliciete en exclusieve content op gedeeld wordt.

TikTok wordt vaak gevierd als hét platform waar jonge makers zichzelf zichtbaar kunnen maken. Het is een plek waar creativiteit, community en activisme floreren: iedereen kan hier diens zegje doen. Maar achter de dansjes en infographics gaat een hardnekkig probleem schuil: porno-bots die massaal reageren onder video’s van vrouwen, vaak met teksten als “more of her content?” gevolgd door linkjes naar pornosites.

Dit is geen triviaal probleem van wat vervelende spam. Het is een symptoom van hoe vrouwenlichamen, online én offline, systematisch worden gereduceerd tot seksueel kapitaal.

Porn bots
Onderzoek laat zien dat zogeheten “porn bots” al jaren sociale mediaplatforms overspoelen. Ze volgen gebruikers, plaatsen suggestieve reacties en lokken mensen via links naar pornografische of frauduleuze websites. Waar TikTok wordt ervaren als een relatief veilige en creatieve ruimte, voelen vrouwen en meisjes zich door deze digitale belagers vaak weer teruggeworpen in een rol die ze maar al te goed kennen: die van object in plaats van subject.

Het lijkt op straatintimidatie, maar dan in digitale vorm: een ongevraagde boodschap die je niet kunt ontlopen, telkens opnieuw opgedrongen door algoritmes die engagement boven veiligheid plaatsen. Je post een video van jezelf, waarin je een dansje doet, je outfit laat zien of een verhaal vertelt, en de reacties staan direct vol met de suggestie dat je ook expliciete content zou maken en waar mensen dat kunnen bekijken.

De bots zijn geen geïsoleerde incidenten. Ze gebruiken spamreacties om TikTok’s algoritme te manipuleren: een video met veel comments wordt sneller opgepikt, ook als die comments van nepaccounts komen. Zo wordt het platform onbedoeld medeplichtig aan de verspreiding van seksistische patronen.

Dubbele standaard
Wat wringt: TikTok verwijdert wél snel content die zogenaamd “te seksueel” zou zijn wanneer vrouwen zichzelf op hun eigen voorwaarden presenteren (denk aan queer makers, feministische kunstenaars of vrouwen die gewoon een korte top dragen), maar laat ondertussen de digitale spamseksisme-industrie grotendeels ongemoeid.

De last van porno-bots wordt niet gelijk verdeeld. Vrouwelijke en queer creators worden disproportioneel geraakt, omdat de reacties expliciet inspelen op gender en seksualiteit. Dat maakt het niet alleen vervelend of hinderlijk, maar ook gevaarlijk: wie door een bot wordt doorgelinkt, kan terechtkomen op sites vol malware of non-consensuele porno.

Bovendien versterkt het de boodschap die vrouwen wereldwijd al te vaak horen: dat hun aanwezigheid, of het nu op straat of op TikTok is, er primair is om door anderen seksueel geconsumeerd te worden.

Aanpak blijft uit
TikTok heeft miljarden aan advertentie-inkomsten en een enorm ontwikkelaarsteam. Dat een probleem als dit blijft voortwoekeren, is geen kwestie van onvermogen maar van prioriteit. De keuze om porno-bots niet serieus aan te pakken, zegt iets over de waarden van het platform: winst en bereik wegen zwaarder dan de veiligheid en autonomie van gebruikers.

Een feministische blik maakt duidelijk dat dit geen geïsoleerd technisch probleem is, maar een patroon van digitaal seksisme. Wanneer vrouwen en queer mensen online zichtbaar worden, volgen automatisch de pogingen om hen terug te duwen in de rol van lustobject.

Als TikTok écht een platform wil zijn waar jonge generaties zich veilig en creatief kunnen uiten, moet het de strijd tegen porno-bots even serieus nemen: Het is een vorm van digitale intimidatie die onze vrijheid om online te bestaan ondermijnt.