Wilders I ligt in puin. D66 mag het puin ruimen, maar dan wel met een beter plan

De kaarten zijn opnieuw geschud: het eerste kabinet onder leiding van Geert Wilders is gevallen. En dat is geen tragisch ongeluk, maar een voorspelbare implosie van een coalitie die gebouwd was op wantrouwen, rancune en politieke rekenkunde. Geen visie, geen verbinding, alleen vijanden. Dit kabinet struikelde niet over één onderwerp, maar over het totaal ontbreken van samenhang.

Toch is er geen reden voor opluchting. Want met de val van Wilders I is het land nog niet gerepareerd. De rechtsstaat ligt nog steeds onder vuur, de wooncrisis woekert door, het klimaat wacht niet, en jongeren verliezen het vertrouwen in politiek als geheel. Dus ja, het kabinet is gevallen. Maar nu dan?

Voor D66 ligt hier een moment van waarheid. De peilingen zijn onverbiddelijk: tussen de 8 en 11 zetels. Niet langer de stabiele middenpartij die kon meeregeren, maar een twijfelende deelnemer aan het publieke debat. Dat is geen ongeluk, dat is een signaal. De kiezer weet niet meer waar D66 voor staat — of gelooft het simpelweg niet meer. En daar helpt geen nieuwe kop of mediagenieke kandidaat tegen. Daar helpt alleen inhoud.

Democraten 2025 biedt daarvoor een aanzet. Geen voltooid verhaal, maar een stevig raamwerk waarin vijf hoofdthema’s centraal staan. Vijf domeinen waarop D66 moet durven kiezen — en waarin we een ander geluid moeten laten horen dan de afgelopen jaren.

1. Migratie en Asiel: menselijkheid met controle

Het debat over migratie wordt gegijzeld door angstretoriek. D66 moet daar tegenover stellen dat migratie een realiteit is die eerlijk, humaan én bestuurbaar moet zijn. Niet minder Europa, maar méér samenwerking voor eerlijke spreiding. Niet laissez-faire, maar selectieve arbeidsmigratie. En vanaf dag één investeren in taal, werk en deelname. Niet om mensen te assimileren, maar om hen mee te laten bouwen.

2. Economie: groeikracht en kansengelijkheid hand in hand

De liberale mantra van lastenverlichting als enige motor voor groei is uitgewerkt. D66 moet kiezen voor gerichte investeringen: in onderwijs, innovatie en ondernemerschap. Minder bureaucratie, meer kansen. Lagere lasten op arbeid, maar ook: een rechtvaardige bijdrage van kapitaal en vermogen. Niet kiezen tussen links en rechts, maar tussen gemak en rechtvaardigheid.

3. Bestaanszekerheid: radicale eenvoud, echte kansen

De verzorgingsstaat is vastgelopen in zijn eigen regels. Jongeren starten met studieschuld en zonder woning. Ouders verdwalen in toeslagen. Starters komen niet aan de bak. D66 moet het sociale stelsel vereenvoudigen: één basisregeling, minder wantrouwen, meer beloning voor werk. Studeren moet schuldenvrij kunnen. Werken moet lonen. Meedoen moet weer de norm worden.

4. Klimaat: haalbare ambities, gedeelde verantwoordelijkheid

Klimaatbeleid moet ambitieus zijn, maar niet elitair. De rekening moet niet bij de gewone burger terechtkomen, maar bij de grootste vervuilers. D66 moet kiezen voor een heldere route: investeren in zonne- en windenergie, steun bij woningverduurzaming, en ja — ook kernenergie als verstandige aanvulling. Niet dogmatisch, maar realistisch. Niet uitstellen, maar uitvoeren.

5. Democratie en bestuur: terug naar vertrouwen

Het vertrouwen is weg. De toeslagenaffaire, aardgas, asielopvang, afbrokkelende diensten — ze laten zien dat de overheid vaak faalt waar ze zou moeten beschermen. D66 moet het roer omgooien: meer directe democratie, bindend correctief referendum, meer macht naar gemeenten, en een eind aan lobby-politiek. Bestuur begint met luisteren.

Dit zijn de vragen die ertoe doen. Dít is waar we als partij opnieuw kleur moeten bekennen. Niet op persconferenties, maar in het verkiezingsprogramma. Niet in debatten met tegenstanders, maar in gesprekken met elkaar.

Dus dit is mijn oproep aan alle partijleden: meng je in dit debat. Kom met ideeën. Kritiek. Aanvullingen. Laat zien dat D66 meer is dan een optelsom van bestuurservaring en beleidsnota’s. Laat ons een partij zijn met een plan — en een verhaal dat raakt.

De toekomst wacht niet. En het land kan zich geen muurbloem meer permitteren. Aan de slag.