Wildschut

Wauw! Een echte Nederlands-Belgische gangsterfilm, bestaat zoiets?!

Nou en of, het is helaas een zeldzaam verschijnsel, en dit is wat men noemt; Een dijk van een film. Losjes gebaseerd op de waargebeurde geschiedenis van twee Haagse lefgozers die in 1973 een boerenfamilie in gijzeling namen, grijpt deze brutale film het publiek vanaf de eerste scène bij de strot.

Het geheim zit ‘m in de hele ‘look and feel’ van de film. Met de verontrustende soundtrack van Alain Pierre, of eigenlijk meer ‘geluidentrack’ is de toon direct gezet. Vreemde pulserende, kletterende geluiden en veel elektronische ‘heartbeats’ leiden de film in. We zitten meteen midden in de actie waar twee gevluchte criminelen een schuilplaats zoeken in de Belgische ‘rimboe’. Geen seconde blijft onbenut, rauw en hard. De gangsters zijn de opgepoetste versie van de twee zware jongens van destijds die door domme pech vast kwamen te zitten op hun vlucht. Het machtsvertoon van leger en politie bij deze geruchtmakende zaak was nog niet eerder op dergelijke schaal toegepast en resulteerde o.a. in het oprichten van een Bijzondere Bijstands-eenheid binnen het Nederlands politieapparaat.

Die overval op het gezin wordt brutaal en meedogenloos in beeld gebracht (men vraagt zich bij het zien van deze film af waar eigenlijk die dramatische bewerking van bijvoorbeeld de Molukse treinkapingen blijft?!). We worden deelgenoot van het drama, het geheel voelt beklemmend en ongemakkelijk en is daarom zo zeer goed gemaakt. Het publiek blijft gedurende de hele film, tot vlak voor het einde, gevangen in de prangende vraag; Als deze criminelen geen enkele scrupules kennen, waar gaat dit dan in godsnaam heen?! Een krijsende baby wordt als een stuk vlees door de lucht gesmeten en één van de overvallers vergrijpt zich bijna onmiddelijk aan de dochter des huizes.      Toch zuigt alle geweld, directheid en narigheid de kijker als het ware de (film-)huiskamer in.

Dit hadden, en hebben we sindsdien, helaas nooit meer gezien in Nederland. Die ongekend harde actie, memorabele dialogen en vooral brutaliteit hadden we te danken aan de vaardige pen van thrillerschrijver Felix Thijssen, en was de film tien jaar later gemaakt dan had men regisseur Bobby Eerhart ongetwijfeld de ‘Nederlandse Quentin Tarantino’ genoemd. De ex-reclamefilmer mocht van producent Henk Bos los gaan en dat liet hij zich duidelijk geen twee keer zeggen. Zijn debuut vertoont duidelijke parallellen met Italiaanse en Franse actie-/politiefilms als La Balance, Le professional, Roma Violenta, La Macchina della violenza etc. en het is ronduit verbazingwekkend dat dit talent later vooral tv-drama mocht gaan maken.

Hoofdrolspeler Hidde Maas kenden we vooral uit tv-serie ‘Sil de strandjutter’. (Ooit auditerde hij voor de rol van ‘Floris’ waarvan de avontuurlijke laarzen uiteindelijk door Rutger Hauer werden gevuld). Het intense spel van Maas en de ambivalente houding van mede-hoofdrolspeler Jack Monkau (Monkau en Maas kenden elkaar al uit het Amsterdamse nachtleven) maken het geheel tot een geloofwaardig drama. En dat, ondanks het feit, dat regisseur Bobby Eerhart allerlei malle knievallen moest doen teneinde co-productionele strubbelingen met onze zuiderburen te voorkomen.

Dat lag zeker niet aan de Belgische acteurs die stuk voor stuk puur realistisch spel voorstonden. Zo excelleert de geweldige character-actor, Josse de Pauw in een glansrol van morsig, 'dom boertje' die wel degelijk zijn mannetje blijkt te staan. Meest opvallende dissonant betreft een vooral belachelijke ‘Sheriff in België-scène’, welke volledig buiten script, slapstick-achtige scenes opleverde die tussen alle harde realiteit schijnbaar in enig ‘comic relief’ diende te voorzien (Spoiler! De wrede dood van deze figuur komt daardoor dan wél weer onverwacht hard aan).

Jaren later had ik had het genoegen eens met hoofdrolspeler Hidde Maas (producent Henk Bos noemde hem ooit: “De Nederlandse Robert Mitchum” ) van gedachten te wisselen en de man die met zijn scherpe gelaatstrekken menigmaal als slechterik werd getypecast, bleek een bijzonder aimabele man. Dat is natuurlijk niet zo gek maar men neigt er nu eenmaal naar een acteur enigszins met zijn rol te vereenzelvigen, we zijn tenslotte maar mensen nietwaar? Maas blikte alleen maar met de beste herinneringen terug op deze film en vertelde vooral genoten te hebben van het ‘fysieke’ van deze rol en dat was bepaald geen sinecure.                                                                       

Hetzelfde Franse stuntteam dat o.a. de Jean Paul Belmondo actie-films en James Bond bijstond, trainde de Hollandse acteurs met ijzeren hand (bij een geweerschot werd Maas middels een harnas van de grond weggerukt waar hij nog lang last van had). Maas deed zijn vechtpartijen vervolgens zelf en gezien de gespierde lenigheid vermoed men soms met een man met dans-achtergrond te maken te hebben.

De Vaderlandse pers wist zich natuurlijk weer geen raad met dit ‘fremdkörper' en sabelde de film neer. “Wildschut verheerlijkt geweld en grofheid” pende filmpaus Peter van Bueren (Volkskrant) destijds. De aardigste recensie was nog die van de krant ‘De Waarheid’ van 16 Maart 1985; “Amusante flauwekul”,  stond er boven het stukje dat aanving met: “Een zekere schaamteloosheid en bluf zijn vaak de charmes van een commercial en dit vormt ook een van de aardigste kanten van Wildschut”. (Men refereerde hierbij aan het reclamefilmverleden van regisseur Bobby Eerhart).

Kortom; grote klasse deze bijzondere film, en heeft u de kans... Gaat dat (alsnog) zien!