Wit ramptoerisme en de Nederlandse Droom

Inmiddels woon ik weer fulltime in Nederland, maar mijn ex Jawad, een Syrische vluchteling, is achtergebleven in Libanon. Ik leerde hem kennen als een man die Nederland zag als de ultieme droom, die 15 uur per dag werkte om geld te sparen voor een enkeltje Nederland. Samen zagen we witte ramptoeristen komen en gaan in Libanon. Allebei vanuit een ander perspectief. Jawad ziet witte toeristen als hoop op een betere toekomst. Witte toeristen zien Jawad vooral als een authentieke, Midden-Oosterse ervaring. Leuk voor in het plakboek.

Dagen- en nachtenlang zaten we samen in het winkeltje waar hij werkte. Hij achter de toonbank, ik thee drinkend te werken achter mijn laptop. Het winkeltje is gebouwd op een klif; als je door het raam naar beneden kijkt, zie je gelijk de zee onder je. ‘s Nachts kwamen mede-Syriërs hun hart uitstorten bij Jawad, geëmotioneerd door het adembenemende uitzicht. Opzoek naar herkenning van een gedeeld trauma.

Overdag was het een absurd tafereel van Jawad die ‘slaap kindje slaap’ zong aan Nederlandse toeristen, die hem vervolgens uitnodigden voor koffie. Ze vonden het geweldig dat ze in the middle of nowhere een jongen tegen kwamen die een droom had om naar Nederland te komen. ‘’Misschien kan ik wel iets voor je betekenen’’ zeiden ze dan.

Talloze keren hebben we koffie gedronken en shisha gerookt in über toeristische cafeetjes met ramptoeristen die honderduit vroegen naar Jawad’s oorlogsverhalen. Dat vond hij vervelend, maar misschien konden ze wel iets voor hem betekenen, toch? Bewapend met nette kleding en zijn CV zat hij daar dan te vertellen over die keer dat een bom hem net niet raakte omdat hij uit het niets de ingeving kreeg om de straat over te steken. Ze smulden er van. Keer op keer werd Jawad achtergelaten met een opengetrokken beerput en een vage “we spreken elkaar nog.”

Jarenlang zagen we witte mensen met een fototoestel de sloppenwijken in gaan, vrijwilligerswerk doen bij weeshuizen, zich dronken misdragen in Beirut, reportages maken van vluchtelingenkampen voor een afstudeerproject en banen krijgen waar zij helemaal niet gekwalificeerd voor waren. Ook na de ontploffing in Beirut zag ik witte Nederlanders de pandemie negeren en met gevaar voor ándermans leven richting Beirut vertrekken. De met dollars betalende ramptoeristen wilden graag helpen. Of beter gezegd: zich graag nuttig voelen.

Afgelopen zondag is er weer een vluchtelingenkamp afgebrand. Anderen hoor ik erover zeggen dat dat nou eenmaal zo gaat in die landen. Wat voor honderden mensen en families het einde van alle hoop en veiligheid betekent, is voor ons slechts het zoveelste nieuwsbericht over een land waarvan we niets anders verwachten. De brand polariseert de Syriërs en Libanezen nog verder en het wordt steeds onveiliger voor Jawad.

Terug gaan naar Syrië kan hij niet en naar een ander land gaan ook niet. Vanaf 2019 mochten Syriërs in Libanon niet meer werken en moesten ze hun geïmproviseerde verblijven afbreken. Inmiddels heeft Jawad genoeg geld gespaard voor mensensmokkelaars maar daar heeft hij niks meer aan. Vluchtelingen worden terug de zee opgeduwd en hij kan met geen mogelijkheid een visum krijgen naar Nederland. Jawad zit vast in een land waar hij niet uit kan, maar ook niet mag werken of verblijven. Zijn leven is slechts overleven tot de dag dat hij dood gaat.

Eens in de zoveel weken krijg ik een enthousiast berichtje van hem. Dat hij Nederlanders tegen is gekomen die hem kunnen helpen. Iedere keer breekt mijn hart weer in duizend stukjes. Ik wil dat je aan Jawad denkt wanneer iemand zegt dat dat nou eenmal zo gaat daar, wanneer mensen zeuren dat het vooral alleenstaande mannen zijn die naar Nederland vluchten en je thuis warm op de bank zit met je Nederlandse paspoort ergens in een laatje.

Wil je mensen als Jawad nou écht helpen? Vraag jezelf dan ten alle tijden af of je daadwerkelijk aan het helpen bent of dat je je vooral nuttig aan het voelen bent. Hang de ramptoerist niet uit maar laat je solidariteit zien in je stemgedrag 17 maart 2021. Stem op een partij die snapt: geen mens is illegaal.