Yesilgöz loog weer: PVV-kiezers komen niet bij PvdA vandaan, wel bij VVD

Het is een van de favoriete rechtse fabeltjes, dat de kiezers van de PVV oude PvdA-kiezers zijn die zich in de steek gelaten voelen door hun partij. VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz - bekend van leugen op leugen - zei bijvoorbeeld in juni tijdens het debat over de val van haar kabinet in reactie op kritiek van Frans Timmermans:

De heer Timmermans is vanaf dag één alleen maar bezig met anderen de schuld geven. Hij geeft de kiezer de schuld, omdat die verkeerd heeft gestemd. Het is allemaal mijn schuld. De heer Timmermans en GroenLinks-PvdA zijn ook heel veel stemmen verloren aan bijvoorbeeld de PVV. Heeft u zich één moment afgevraagd hoe dat kan? Nee. Het is een arrogantie die gewoon niet te beschrijven is.

Onderzoek van Ipsos I&O toont nu aan dat van die bwereing niets klopt. Het aantal kiezers dat van de PvdA naar de PVV is overgestapt is zelfs opmerkelijk laag. Slechts 1 procent van de PVV-kiezers in 2023 stemde eerder op de PvdA. De onderzoekers schrijven:

Ook bij andere verkiezingen in het recente verleden vond er geen massale overstap plaats van de PvdA naar de PVV. Toch is het onbevredigend om alleen te kijken naar directe overgangen van de PvdA naar de PVV. Het is immers ook mogelijk dat een kiezer eerst PvdA stemde, vervolgens naar de VVD uitweek en daarna pas bij de PVV neerstreek. Een indirecte overgang dus.

Van zo'n indirecte overgang blijkt ook amper sprake. "Opnieuw zien we dat de PVV vooral kiezers heeft aangetrokken die eerder VVD stemden."

De enorme groei van de PVV was namelijk vooral te danken aan kiezers die de voorkeur gaven aan Wilders boven Yesilgöz. Maar liefst 15 procent van de PVV-kiezers uit 2023 kozen eerder nog voor de VVD. Ze worden in grootte gevolgd door niet-stemmers. Een andere grote groep kwam bij JA21 en FVD vandaan. De rechtse kiezers stapten volgens eerdere analyses massaal over op Wilders omdat Yesilgöz voor de verkiezingen de politieke blunder beging de extreemrechtse PVV niet langer uit te sluiten.

De onderzoekers achterhaalden dat onder de PVV-kiezers wel kinderen van PvdA-stemmers zijn.

NRC schrijft:

Als PVV-kiezers gevraagd wordt wat hun ouders vroeger stemden, geeft een op de drie PVV-kiezers (32 procent) aan dat bij hen thuis vroeger op de PvdA werd gestemd. Dat is praktisch gelijk aan het percentage bij alle kiezers (30 procent). Opvallend genoeg geven ook minder PVV-stemmers aan dat hun ouders vroeger op het CDA (27 procent) of de VVD (24 procent) stemden. Een andere opvallende uitkomst is dat kiezers die opgroeiden in een PvdA-nest nu net zo vaak op GroenLinks-PvdA als op de PVV stemmen en nog maar een minderheid (47 procent) op linkse of progressieve partijen stemt.

Van alle linkse partijen zijn het SP-stemmers die relatief het vaakst de overstap naar de PVV maakten. Dat is ironisch omdat in rechtse kringen de opvatting leeft dat de SP juist laat zien hoe die kiezers aangesproken moeten worden.