Yesilgöz op wereldtour: campagnefotograaf of schaduw-premier?

Het is soms verbazingwekkend hoe de VVD de politiek als een campagneplatform blijft beschouwen, en deze week hebben we daar weer een prachtig voorbeeld van gekregen. Terwijl premier Dick Schoof met zijn coalitiepartijen in crisisoverleg zat over de Nederlandse steun aan de herbewapening van Europa, was VVD-leider Dilan Yesilgöz niet aanwezig. Ze had iets belangrijkers te doen: een ontmoeting met Volodymyr Zelensky in Kyiv.

Je zou denken dat zo’n diplomatiek bezoek door de minister-president of de minister van Defensie zou worden afgelegd, maar nee: de fractievoorzitter van de derde partij van Nederland, die ook nog eens deel uitmaakt van een kabinet dat in ruime meerderheid tegen haar standpunt is, besloot Nederland te “vertegenwoordigen”. Een staatsrechtelijke absurditeit, maar laten we vooral niet vergeten hoe dit in werkelijkheid een schaamteloze VVD-campagnezet is—een poging om Yesilgöz te positioneren als dé buitenlandse leider van Nederland, terwijl ze in eigen land juist niet in controle lijkt te zijn.

De strategie van de VVD: campagnevoeren over de rug van Oekraïne
Dat Yesilgöz dit bezoek op precies dit moment bracht, is geen toeval. De VVD wist dat de interne verdeeldheid over het Europese herbewapeningsplan het kabinet op omvallen kon zetten. VVD-strategen hadden gehoopt dat ze op deze manier het kabinet konden laten vallen op hún thema: steun aan Oekraïne en Europese defensie.

Een mooie opzet: Yesilgöz in Kyiv met Zelensky, het kabinet struikelt in Den Haag, en voilà—de VVD kan de verkiezingscampagne ingaan met Yesilgöz als serieuze staatsvrouw, dé beschermer van de Europese veiligheid. Maar helaas voor hen liep het allemaal heel anders.

Want wie gooide de VVD-strategie volledig omver? Wilders. De PVV-leider, die altijd zo graag “geen geld naar Oekraïne” roept, weigerde deze keer het kabinet te laten vallen. Yesilgöz zat in Kyiv te poseren voor de camera’s, maar toen ze terugkwam, stond het kabinet nog gewoon overeind. En erger nog: ze had haar politieke stunt voor niets opgevoerd.

Yesilgöz en de traditie van nepcrisissen
Voor wie het nog niet doorhad: dit is een blauwdruk van hoe de VVD werkt. Hetzelfde zagen we bij de val van Rutte IV. Yesilgöz trok daar de stekker uit het kabinet op het thema migratie, terwijl er allang een compromis lag met CDA, CU en D66 dat in de praktijk veel meer migratie zou beperken dan het beleid van het huidige kabinet. Maar dat was niet belangrijk voor de VVD. Wat telde, was de kans om Yesilgöz als de keiharde leider te positioneren—ook al betekende dat dat de migratieaanpak in werkelijkheid slechter zou uitpakken dan onder Rutte IV.

Nu zien we exact dezelfde strategie. VVD-campagneleiders dachten: laten we het kabinet laten struikelen op Oekraïne, want dan kunnen we Yesilgöz als dé leider van Nederland op het wereldtoneel positioneren.

Maar deze keer is het misgegaan.

De echte dreiging: VVD’s politieke spelletjes
Los van de mislukte verkiezingsstunt, is er een fundamenteler probleem. Yesilgöz vertegenwoordigde Nederland in Kyiv, terwijl Nederland verdeeld is over haar standpunt. De VVD is voor extra Europese herbewapening. De andere drie coalitiepartijen zijn tegen. Schoof wil de motie om dit plan te blokkeren niet uitvoeren.

Dus in welke hoedanigheid ging Yesilgöz naar Oekraïne? Als fractieleider van een oppositiepartij tegen haar eigen coalitie? Als onofficiële minister-president in spe? Of gewoon als een politicus die even wat mooie foto’s nodig had voor de volgende verkiezingscampagne?

Eén ding is duidelijk: dit is een gevaarlijke strategie. Buitenlandse politiek is geen verkiezingsthema dat je kunt gebruiken om jezelf te profileren. Yesilgöz en de VVD speelden met vuur door deze ontmoeting te gebruiken om hun eigen positie te versterken, terwijl de rest van het kabinet in Den Haag worstelde met een fundamenteel besluit.

Wat moet de rest van de politiek doen?
Laten we heel duidelijk zijn: deze campagnepoging van de VVD mag niet slagen. De tactiek is doorzichtig: de VVD wil Yesilgöz neerzetten als de staatsvrouw die in een tweestrijd met Timmermans de verkiezingen ingaat. Dat is exact dezelfde truc als bij de vorige verkiezingen, waarin Yesilgöz zogenaamd de migratieproblematiek wilde aanpakken, om vervolgens een kabinet af te leveren dat daar niets van terecht heeft gebracht.

Dit is geen partij die staat voor Nederland of haar eigen achterban. Dit is een partij die puur en alleen draait om macht. De vraag is nu: gaan de andere partijen dit laten gebeuren? Als Timmermans, Omtzigt en zelfs Wilders zich weer laten meeslepen in dit spel, krijgt de VVD exact wat ze wil. En dan staan we over een paar maanden weer voor verkiezingen waarin we doen alsof Yesilgöz de enige serieuze kandidaat is om Nederland te leiden—terwijl we ondertussen precies weten hoe dit spel gespeeld wordt.

De oppositie—en zelfs de coalitiepartijen—moeten deze poging van de VVD doorzien en ontmaskeren. Laat Yesilgöz zich maar verantwoorden over haar buitenlandse avonturen. Maar trap niet opnieuw in een nepcrisis die puur en alleen bedoeld is voor de VVD-campagne.

Nederland verdient beter dan dit soort doorzichtige politieke spelletjes.