Yesilgöz spartelt terwijl Nederland juist richting nodig heeft

Het debat van woensdag over de val van het kabinet Wilders I was pijnlijk helder. Niet alleen vanwege het failliet van een experiment dat nooit gestart had moeten worden, maar vooral vanwege de rol van VVD-leider Dilan Yesilgöz. Haar ontwijkende antwoorden, haar aanvallen op Timmermans, haar weigering om afstand te nemen van de PVV — het was het optreden van iemand die zichzelf, haar partij én haar verantwoordelijkheid kwijt is.

Want laten we het geheugen even opfrissen: de VVD blies Rutte IV op over migratie. De VVD zette daarna de deur open voor Wilders. En nu Wilders de boel laat klappen, zonder enig plan of verantwoordelijkheidsbesef, kijkt Yesilgöz weg. In plaats van haar eigen rol te bekennen, krijgen we verdachtmakingen richting links (“elitair”) en het zoveelste rookgordijn over “het mandaat van de kiezer.”

Maar welk mandaat precies? De VVD is niet de grootste partij — dat is nog steeds de PVV. En het kabinet waar ze aan meewerkte is mislukt. Ze wil niet uitsluiten dat ze opnieuw met Wilders in zee gaat. Ze ontwijkt vragen, draait om verantwoordelijkheden heen, en probeert ondertussen met veel woorden te verhullen dat ze met lege handen staat. “De kiezer gaf hem een kans,” zei ze over Wilders. Ja — en uw partij gaf hem een kabinet. De politieke steun bij de kiezers voor dit project brokkelt af. En ja, de VVD staat in de peilingen nog net boven het CDA, maar de trend liegt niet: het CDA stijgt gestaag, de VVD stagneert of zakt. En zolang Yesilgöz lijsttrekker blijft, is het niet ondenkbaar dat de VVD straks wordt ingehaald.

Henri Bontenbal positioneert zich verstandig. Met een heldere boodschap: géén Wilders. Dat alleen al maakt hem geloofwaardiger dan de VVD-leider die weigert diezelfde grens te trekken. Tegelijk is zijn toon nog te braaf. Zijn ‘eerlijke verhaal’ is inhoudelijk solide, maar het mist de urgentie die deze tijd vraagt.

Dat is precies waarom de progressieve partijen nu in actie moeten komen. De enige realistische route naar een stabiel kabinet loopt via het midden — en dan niet met de VVD als moreel stuurloze aanvoerder, maar met partijen die wél weten waar ze voor staan. Of dat nou Timmermans is, die Yesilgöz woensdag inhoudelijk volledig afdroogde, of — mits herpakt — Rob Jetten met een D66 dat weer een scherp verhaal durft te brengen. Want zoals ik eerder schreef: zonder een duidelijke sociaal-liberale koers blijft D66 toekijken vanaf de zijlijn.

Wat we nodig hebben is geen verkiezing waarin het weer gaat over poppetjes, maar over principes. Een uitsluiting van de PVV moet geen debat meer zijn, maar een gegeven. De enige manier om Wilders werkelijk uit te schakelen is politiek: door te laten zien dat er zonder hem wél geregeerd kan worden, en dat stemmen op de PVV geen enkele verandering brengt.

Daarom: laat Yesilgöz vooral blijven zitten. Laat haar doorgaan met haar tactische draaikonterij, haar flirt met Wilders, haar gebrek aan koers. De VVD verdient haar misschien — Nederland zeker niet.

Wat Nederland nodig heeft, is richting. Leiderschap. En een midden dat weet waar het heen wil: sociaal, democratisch, klimaatbewust en humaan. Daar ligt de echte opdracht.