Zagen wij hoe in Den Haag de val van het westen een aanvang nam?

Hielenlikkers voelen zich voor hun veiligheid afhankelijk van een wispelturige paljas.

In het feestgebouw dat uitsluitend voor een paar uur gebruik was opgetrokken, zagen wij op het podium een pias en een paljas, maar wel van het soort dat je hoofd kan laten afhakken.

Een volle zaal bewees hem eer. De ceremoniemeester prees hem beurtelings met plechtige en met joviale woorden. Hij duidde hem aan met "dear Donald". Hij vergeleek hem met een vader die vechtende jongetjes met elkaar scheidde op het schoolplein.

De pias was de dag daarvoor met veel pluimstrijkerijen ontvangen. Hij had omgeven door knipmessende en bewonderende gasten ten paleize mogen dineren als eregast van de koning. Hij was blijven slapen en had met hunne majesteiten ontbeten.

De paljas was daarom in opperbeste stemming. Het huiverend publiek in de zaal, presidenten en premiers, begreep dat het voorlopig veilig was. Maar je wist het nooit. Het kon allemaal zo omslaan. De dreiging week geen moment ook al lachte de paljas nog zo hartelijk.

Eerst moest ik denken aan de toneelvoorstelling die keizer Napoleon in 1808 gaf voor de Duitse vorsten. Ze zaten allemaal parterre terwijl de beroemde Franse acteur Francois-Joseph Talma op het toneel zijn plechtige clausen de zaal in slingerde. Op de dagen daarvoor had hun gastheer ze bij zich geroepen met kreten als: "Koning van Saksen, kom hier". Ze beefden allemaal voor de keizer want ze wisten dat hun tronen en troontjes van hem afhankelijk waren.

Vanuit de loge had Napoleon uitzicht op alle valse schittering beneden hem. Naast hem zetelde tsaar Alexander I van Rusland, met wie hij juist vrede had gesloten. Toen Talma op het toneel riep: "De vriendschap met een groot man is een weldaad van de goden", stond de tsaar op en gaf de keizer een hand. Hij sprak: "Ik merk het elke dag".  In een brief naar huis schreef Alexander: "Hij denkt dat ik een idioot ben maar wie het laatst lacht, lacht het best".

Deze vergelijking klopt niet helemaal. Napoleon gedroeg zich even honds maar een pias was hij niet.

Qua dreiging moeten we misschien denken aan een beroemd diner, aangeboden door de Romeinse keizer Dominitianus. Elke gast had als persoonlijke bediende, een jonge, bekoorlijke slaaf die was gekleed in begrafenistenue. Alle gerechten waren zwart. Iedereen was doodsbang maar de volgende dag meldden de slaven zich bij hen thuis, allemaal feestelijk gekleed. Ze waren een cadeautje van de keizer.

Ik zoek door en blijf opnieuw haken bij een Romeinse keizer. Valentinianus III, die regeerde – als we dat woord mogen gebruiken – in de eerste helft van de vijfde eeuw na Christus. Germaanse volkeren veroverden de ene provincie na de andere. De Hunnen bedreigden het voortbestaan van het rijk. Die werden echter door een coalitie onder leiding van de Romeinse veldheer Aëtius verslagen. Als dank heeft Valentinianus hem een paar jaar later persoonlijk vermoord. Hij vertrouwde hem niet meer.

Toen deze keizer voor het eerst in Rome ontvangen werd, liet de senaat speciaal voor hem een panegyriek schrijven, een lofrede die plechtig werd voorgedragen. Ik meen mij te herinneren dat zij ook een loflied instudeerden maar ik kan niet zo gauw vinden waar ik dat vandaan heb. Als het klopt, zal het wel geklonken hebben als Gregoriaans. Hoe dan ook het werd een bombastische vertoning voor een keizer die zich vooral onderscheidde door luiheid en impulsieve beslissingen. Deze combinatie leverde een stevige  bijdrage aan de ondergang van het West-Romeinse Rijk.

Misschien heeft dit feest nog wel het meest gemeen met de NAVO-top in Den Haag. Kosten noch moeite zijn gespaard om een wispelturige paljas te behagen van wie wij ons voor onze veiligheid afhankelijk voelen.

Wie weet zagen we op onze TV-schermen hoe de de val van het Westen een aanvang nam.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Klaas Dijkhof en zijn milde meerderheid.