Zelfregulering heeft in Nederland nooit gefunctioneerd omdat extern toezicht door overheid nog slechter is

Besturen in de zorgsector komen steeds vaker negatief in beeld vanwege ondermaatse transparantie, misstanden in de beloningsstructuur en te hoge kostendeclaraties. Zo is recent bekend geworden dat bestuurders van ziekenhuizen vaak niet transparant zijn voor wat betreft gemaakte reis-en verblijfskosten en andere door hen gedeclareerde kosten.

Opmerkelijk gedrag omdat in de Governance Code Zorg daarover wel strikte regels staan. De handhaving ervan laat echter te wensen over. Deze vaststelling van ongewenst gedrag is zorgwekkend omdat het om gemeenschapsgeld gaat en de zorg voor iedereen betaalbaar moet blijven.

Opmerkelijk genoeg is dit gedrag van bestuurders in de ziekenhuizen niet afwijkend van gedrag van bestuurders in andere sectoren die gefinancierd worden met gemeenschapsgeld. Zoals bijvoorbeeld het hoger beroepsonderwijs. In het verleden zijn in die sector nogal eens exorbitant hoge salarissen betaald aan onderwijsbestuurders met een politieke achtergrond die zo slim waren om in hun raad van toezicht strak toe te zien dat uitsluitend vriendjes daarin benoemd werden. Vriendjes die alles wel goed vonden en niet zelden als wederdienst de bestuurder in een andere raad van toezicht benoemden van een andere met belastinggeld gefinancierde instelling of organisatie, waar zij als bestuurder fungeerden.

Zo is ooit uit onderzoek gebleken dat een D66-senator en bestuurder van een grote hbo-onderwijsorganisatie jarenlang méér verdiende dan de destijds geldende Balkenende-norm. Die politicus vond dat heel normaal en deed niet vrijwillig afstand van dat te hoge met gemeenschapsgeld gefinancierde bovenwettelijke salaris. Zijn raad van toezicht greep evenmin in.

Met zijn invloed als senator had hij ook politieke invloed op de toenmalige minister van Onderwijs, die van dezelfde onderwijspartij was en in die functie politiek verantwoordelijk was voor de externe toezichthouder. Die laatste kneep opvallend genoeg bij deze instelling maar een oogje dicht.

Zelfregulering is het toverwoord in Nederland om toezicht te borgen. Dat is ook het standpunt van minister Helder. Een volstrekt naïeve reactie omdat ook zij als bewindspersoon weet dat het eigen toezicht van de overheid op alle sectoren waar de overheid  toezicht op moet houden kwalitatief benedenmaats tot ronduit zeer slecht is.

Dat fenomeen van baantjesjagers en vriendjes benoemingen bij interne toezichthouders houdt ondermaats toezicht in stand. Dat veranderen zal jaren kosten. Als daar überhaupt al genoeg integere, onafhankelijke en deskundige toezichthouders beschikbaar voor zijn.

Het systeem van zelfregulering is een mooi bedacht begrip om ondermaatse tot slecht extern toezicht door de overheid te kunnen maskeren. Niet meer of minder!