Blokhuis: Gemeente, help dakloze jongere waar het kan

Iemand die geen vaste woonplek heeft en daar ook geen uitzicht op heeft, is dakloos. Hij/zij overnacht tijdelijk bij vrienden of familie, in een noodopvang of in de buitenlucht. Daarnaast heb je een groep mensen die thuisloos is. Zij slapen niet letterlijk op straat maar zwerven tussen logeeradressen en slaapplaatsen bij instanties, zoals de crisisopvang.

Het aantal geregistreerde dak- en thuislozen is de afgelopen tien jaar verdubbeld tot 40.000 mensen. De grootste stijging vindt plaats onder jongeren en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. Op dit moment zijn er naar schatting 12.500 jongeren onder de 30 jaar dak- of thuisloos.

Er zijn meerdere oorzaken zoals bijvoorbeeld het gebrek aan beschikbare woonruimte na ontslag uit een instelling of een gevangenis. Vaak zijn het mensen met psychische problemen en/of verslavingsproblematiek. Maar de laatste jaren zie je ook meer huisuitzettingen na een huurschuld of door overlast. Ook komen mensen op straat te staan door een scheiding of een plotselinge inkomensdaling.

Vorige maand zijn er extra maatregelen genomen zoals het tijdelijk verbod op huisuitzettingen.  En wat lang onmogelijk leek, lukt nu opeens wel: er zijn veel meer opvangplekken. In Almere zijn 24 containerwoningen neergezet en in het hele land zijn er opvangplekken in hotels en op andere plaatsen. Esmé Wiegman, directeur van de branchevereniging Valente, zegt hierover: “In nauw overleg met de VNG en VWS is alles in gang gezet. Wat voorheen ondenkbaar was, werd nu in twee weken geregeld.”

Ook Dokters van de straat maken zich hard voor opvang in deze tijd: “Dak- en thuisloosheid maakt kwetsbaar, want heeft een negatieve impact op de weerstand en gezondheid. Die kwetsbaarheid is in tijden van pandemie nog groter: opvangvoorzieningen zijn veelal collectief en krap. Op principiële gronden, voor de kwetsbare mensen waar wij dagelijks mee werken, maar evenzeer op grond van volksgezondheid en epidemiologie, vragen wij het kabinet daarom om meer te doen om gemeentes, zorg-, opvang- en hulporganisaties te faciliteren en te ondersteunen.”

Cornel Vader directeur van het Leger des Heils is heel blij met deze tijdelijke maatregelen maar hij is bang dat dit maar een paar maanden duurt en dat het na de crisis weer inzakt. “Met iedere uit de grond gestampte noodopvang – hoe belangrijk ook – wordt schrijnend duidelijk hoeveel mensen er momenteel zonder huisvesting zitten. En zij vormen daarmee, in deze coronacrisis, een risico voor zichzelf en anderen.”

Deze week verscheen een rapport van de RVS met het advies om dakloosheid te voorkomen en te verminderen. “Dit vraagt om een structureel andere aanpak van dakloosheid waarbij preventie en het recht op huisvesting voorop moeten komen te staan.” Verantwoordelijk staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) presenteerde vorig jaar een ambitieus actieplan en deze week liet hij weten dat er 200 miljoen euro extra beschikbaar is voor woonplekken met begeleiding.

Blokhuis heeft hierover veel contact met minister Ollongren (Binnenlandse Zaken): “De minister zegt tegen mij: als ik weet dat die 200 miljoen beschikbaar is om begeleiding te garanderen, kan ik woningcorporaties en ook de koepelorganisatie Aedes aanspreken, om woningen beschikbaar te stellen. Die woningen gaan opgeleverd worden de komende jaren. Er gaat echt heel veel gebouwd worden. En dan kan ik er voor zorgen dat die woningen ook beschikbaar komen voor deze kwetsbare doelgroep.” De staatssecretaris heeft een duidelijk streven: "Ons doel is eind 2021 jongeren niet langer dan drie maanden in de opvang te hebben. Gemeente, pak de ruimte die je hebt en help jongeren waar het kan.”

Stichting Zwerfjongeren Nederland (SZN) zet zich al jaren in voor zwerfjongeren en wil dat het nu eindelijk voor deze groep jongeren vanaf 18 jaar definitief wordt geregeld, want daarmee voorkom je dakloosheid op latere leeftijd. “Er zijn 20.000 jongeren die jaarlijks uit jeugdzorg komen. Ze krijgen 255 euro aan bijstand als ze 18 zijn, maar ze hebben vervolgens geen dak boven hun hoofd. Ze moeten naar WMO Loket, dan eerst vier weken zoeken naar een baantje of nieuwe opleiding en kunnen dus nergens naar toe.”

SZN pleit er dan ook voor dat de uitkeringen voor 18-21 jarigen omhooggaan en dat de kostendelersnorm van tafel gaat. Marleen van der Kolk : Staatssecretaris Van Ark zegde naar aanleiding van een motie een onderzoek toe op de effecten van de kostendelersnorm. Er is nu met een pandemie geen tijd om daar op te wachten. We zitten nu in een ‘intelligente lockdown’. Thuisblijven en afstand houden is een luxe voor mensen die niet thuis kúnnen blijven en op wie geen enkele financiële maatregel van toepassing."

Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tamara van Ark zegt dat er weldegelijk maatwerk wordt geleverd : “Gemeenten hebben beleidsruimte om al dan niet in specifieke situaties een uitzondering te maken en de kostendelersnorm niet van toepassing te verklaren. Hierbij gaat het uitdrukkelijk om mensen in een crisissituatie, daklozen of mensen die dakloos dreigen te raken. Het is aan de gemeente om deze beleidsruimte te benutten en om vast te stellen dat het gaat om tijdelijk verblijf. Ik heb dat onder de aandacht gebracht bij gemeenten. De staatssecretaris van VWS en ik subsidiëren een project om gemeenten te ondersteunen bij de wijze waarop zij maatwerk kunnen bieden."