'Burger minder financieel zelfredzaam dan overheid denkt'

De overheid heeft te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers. Door deze overschatting ontstaan er mede groepen mensen met problematisch schulden. Dat staat in een studie van het Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

Regels en psychologie
Voor veel mensen zijn regels die de overheid bedenkt te ingewikkeld. Bovendien wordt te weinig rekening gehouden met de psychologie van mensen. Het onbedoelde gevolg is dat mensen met schulden soms gedwongen zijn nog meer schulden te maken, aldus de WRR.

Half miljoen huishoudens
Het aantal huishoudens dat schulden niet meer kan afbetalen is de laatste jaren gestegen tot ruim boven de half miljoen. Het probleem komt in alle lagen van de bevolking voor.

Nederland kent circa 2,5 miljoen laaggeletterden van 16 jaar en ouder. Voor hen is een goed financieel beheer al snel te moeilijk. Voor financiële zelfredzaamheid moet iemand uiteraard voldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen.

Persoonlijkheid
Maar ook persoonlijkheid speelt een belangrijke rol, zo blijkt uit deze Verkenning. Mensen met een vermijdend karakter en mensen met weinig zelfcontrole lopen een beduidend grotere kans op financiële problemen. Ze zijn eerder geneigd problemen te ontkennen, teveel geld uit te geven en niet op tijd maatregelen te nemen. Ook blijkt uit onderzoek dat stress en armoede een negatieve invloed hebben. Problematische schulden zijn bij uitstek een bron van armoede en stress. Zo kan een neerwaartse spiraal ontstaan.

Adviezen WRR
Volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid zou de overheid allereerst moeten voorkomen dat mensen nodeloos in financiële problemen komen door keuzes zo in te richten dat mensen relatief makkelijk zullen uitkomen bij de optie die voor hen financieel gezien waarschijnlijk het beste is. Bij (dreigende) problematische schulden moet er eerder contact worden gelegd tussen schuldenaar en hulpverlener. Dit kan door de schuldhulpverlening laagdrempeliger te maken. Als mensen hun schulden aan de overheid niet meer afbetalen, moet de overheid haar bijzondere bevoegdheden tot invordering zoveel mogelijk pas inzetten nadat is vastgesteld dat de betreffende schuldenaren ook beschikken over voldoende middelen. Anders kan het gevolg zijn dat schuldenaren onder het bestaansminimum uitkomen en haast gedwongen zijn om nieuwe schulden te maken.