De risico’s van poetsen met fluoridevrije tandpasta

In het tandpastawinkelschap word je overspoeld door overgrote keuze. Eén van de opties is tandpasta zónder fluoride. Maar beschermt dit het gebit voldoende tegen gaatjes? Jasper poetste enige tijd onbewust het gebit van zijn dochtertje met fluoridevrije tandpasta. Bij de tandartscontrole kwamen vervolgens acht gaatjes aan het licht. De waarschijnlijke oorzaak? De fluoridevrije tandpasta.

Als je twee keer per dag goed poetst met een fluoridehoudende tandpasta, wordt het glazuur van je tanden harder en dus minder snel oplosbaar en worden je tanden beter beschermd. Je gebit is zo beter bestand tegen zuren en suikers. Mensen die regelmatig poetsen met fluoride tandpasta hebben hierdoor minder kans op gaatjes dan mensen die dat niet doen. Kortom: het helpt tandbederf voorkomen. 

Dit gegeven is wetenschappelijk onderzocht, geeft Dagmar Else Slot aan. Zij is als hoogleraar Preventie in de Mondzorg verbonden aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Fluoride is zelfs één van de meest onderzochte stoffen ter wereld. Het advies van de KNMT, de beroepsorganisatie van tandartsen, orthodontisten en kaakchirurgen in Nederland, luidt daarom ook: “twee keer per dag twee minuten poetsen met een fluoridetandpasta, bij voorkeur elektrisch. En ook tussen de tanden en kiezen dagelijks stokeren of rageren.”

Toch is deze informatie over het belang van fluoride niet bij iedereen bekend en houden sommigen andere ideeën na op het effect van fluoride. Uit een enquête van Kassa blijkt dat meer dan één op de vijf mensen niet weet dat fluoride je tanden, kiezen en botten versterkt (21,3 procent uit 2070 mensen). En een kwart denkt dat fluoride een vervangbaar ingrediënt is (24,8 procent uit 2045 mensen).

Verder bleek dat meer dan 1 op de 10 mensen (11,6 procent uit 2099 mensen) poetst zonder fluoride. Enkele beweegredenen hiervoor zijn bijvoorbeeld zorgen over het effect van fluoride, zoals de eerdergenoemde cijfers ook laten zien, en ecologische overwegingen.

Zo gaan er op internet allerlei horrorverhalen in de rondte, waarin wordt beweerd dat fluoride schadelijk is voor je gezondheid. Fluoride zou giftig zijn en zelfs kankerverwekkend. Daarnaast denken een hoop mensen dat toegevoegde stoffen in cosmetische producten vaak overbodig zijn en dus ook weggelaten kunnen worden. Deze mensen kiezen daarom voor natuurlijke, ecologische producten zonder fluoride als alternatief. Hoe gegrond zijn deze beweringen?

Tandspecialisten vinden deze ‘groene wave’ en daaruit volgende populariteit van fluoridevrije producten zorgelijk. “Juist deze toevoeging – fluoride – is heel belangrijk”, stelt Dagmar Else Slot. Daarom is het belangrijk dat mensen beseffen wat het belang van fluoride is en dat het dus niet gevaarlijk is.

De horrorverhalen over de schadelijkheid ontstaan doordat fluoride afkomstig is uit fluor. En dat laatste is in pure vorm een giftig gas, dat schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Maar fluor wordt niet in deze pure vorm toegevoegd aan tandpasta, maar wordt als atoom verbonden aan een andere stof als natrium. Hierdoor is het niet meer giftig en krijgt het ook een andere naam: fluoride.

De in tandpasta aanwezige dosis fluoride is niet schadelijk. In tandpasta zit 1 tot 1,5 milligram fluoride per gram tandpasta. Wanneer wordt de hoeveelheid fluoride schadelijk? Als je twee hele tubes tandpasta naar binnen werkt, volgens Dagmar Else Slot. “Maar water is ook giftig als je hiervan acht liter drinkt”, vult ze aan. Het gaat gewoon om dosering.

Hoe voorkom je dan gaatjes? Slot benadrukt dat poetsen met fluoridetandpasta een onderdeel is van een goede mondverzorging, naast dat het belangrijk is dat je goed en lang genoeg poetst.

Daarnaast is het belangrijk dat je suikergebruik niet te hoog is en dat je je eet- en drinkmomenten op een dag beperkt tot zeven. Onder deze momenten vallen ook thee en koffie, maar een glaasje water dan weer niet. De zuren in eten en drinken tasten namelijk het glazuur van je tanden en kiezen aan, door het op te lossen. In verloop van tijd herstelt het gebit zich weer door de beschermende werking van het speeksel. Maar als je te vaak eet en drinkt, heeft je gebit niet voldoende tijd om zich te herstellen. Is je glazuur opgelost? Dan komt het niet meer terug.

Als fluoride zo belangrijk is, moet het dan niet verplicht worden in tandpasta? En moet niet op fluoridevrije tandpastas duidelijker vermeld worden dat er geen fluoride in het product aanwezig is? Deze vragen legden we neer bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en bij Weleda, de producent van de tandpasta waarmee het gebit van de dochter van Jasper werd gepoetst.

De NVWA zegt dat het wettelijk niet verplicht is dat tandpasta fluoride moet bevatten. VWS geeft verder aan dat het op grond van de geldende wet- en regelgeving “niet verplicht is om op verpakkingen van fluoridevrije tandpasta te waarschuwen voor de gevolgen van poetsen zonder fluoride. Er zal onderzocht worden of deze verplichting op Europees niveau wordt geacht en wat de mogelijkheden zijn om dit eventueel te introduceren.”

Weleda laat in een schriftelijke reactie weten dat het aanbrengen van fluoride door deskundigen gewoonlijk wordt beschouwd als de belangrijkste preventieve maatregel tegen gaatjes. Daarom worden fluoriden toegevoegd aan de overgrote meerderheid van tandpasta's op de markt. Fluoriden alleen kunnen cariës echter niet voorkomen. Maar volgens het merk moet het gebruik van gefluorideerde of niet-gefluorideerde tandpasta's een beslissing blijven van consumenten in overleg met hun arts of tandarts

Kassa heeft de producenten van AloeDent, Australian Tea Tree, ecodenta en Parodontax, merken die te zien zijn in de reportage, om een schriftelijke reactie gevraagd, maar deze tot op heden niet mogen ontvangen. Urtekram reageerde wel, die reactie lees je hieronder.