Digitale handhaving levert stortvloed aan extra verkeersboetes op

Steeds meer gemeenten zetten camera’s in om lichte verkeersovertredingen, zoals een inrijverbod, digitaal te handhaven. Dat zorgt voor een stortvloed aan extra boetes, die automatisch worden opgelegd, zodra de overtreding wordt geregistreerd. Veel weggebruikers zijn zich echter van geen kwaad bewust, vaak door onduidelijke borden of gebrekkige communicatie. De opbrengsten gaan niet naar de gemeenten die de camera’s plaatsen, maar rechtstreeks naar de staat.

In slechts vijf maanden tijd leverde een nieuwe verkeerssituatie in Nijmegen al 26.000 boetes op. Op de Griftdijk Noord, jarenlang een doorgaande route buiten de spits, geldt nu een 24-uursverbod voor verkeer zonder ontheffing of vergunning. Zo’n 5.000 voertuigen mogen er nog wel door. Voor overige voertuigen, onbekend met de nieuwe situatie, betekent doorrijden, dankzij digitale handhaving, vrijwel gegarandeerd een boete van 130 euro.

Diverse politieke partijen hebben aangedrongen op meer duidelijkheid voor de automobilist in deze situatie. Inmiddels staan er ook tekstkarren opgesteld met de tekst ‘Doorrijden = boete’.

Om digitaal te mogen handhaven, moest de gemeente Nijmegen eerst langs het Parket Centrale Verwerking Openbaar Ministerie. Deze organisatie, kortweg het CVOM, toetst of een hele lijst voorwaarden wordt voldaan voordat er met digitale handhaving begonnen mag worden. Dat gaat onder andere over de bebording, de communicatie maar ook of de camera’s goed staan en duidelijke opnames geven.

Als een gemeente begint met digitaal handhaven van een gebied of weg waar je niet in mag, volgt er eerst een waarschuwingsperiode. Soms van een paar weken, soms meerdere maanden. Dat verschilt per gemeente. Overtreders krijgen een brief waarin staat dat ze zijn vastgelegd en dat ze de volgende keer een boete krijgen.

Ondanks toestemming voor digitale handhaving door het CVOM, gaat het in de praktijk toch soms mis. In Rotterdam werden de camera’s weer uitgezet nadat meerdere bestuurders de mist in gingen bij een doorsteek met een wirwar aan verkeersborden, onderteksten en extra bepalingen. Na een stroom aan bezwaren trok de gemeente uiteindelijk duizenden boetes in.

Nijmegen laat de camera’s voorlopig gewoon aanstaan. In Amersfoort, waar al jaren digitaal wordt gehandhaafd, zijn opnieuw aanpassingen gedaan nadat Kassa eerder berichtte over een onduidelijke verkeerssituatie.

Gemeentes zetten digitale handhaving steeds vaker in als goedkoper alternatief en vervangen hiermee een slagboom of poller (een bewegende paal in het wegdek). In Den Haag, waar de afgelopen jaren meer dan vijftig auto’s op een poller botste, staan nu digitale camera’s. Sindsdien regent het boetes: in de eerste vier maanden van dit jaar al 10.000 meer dan in dezelfde periode vorig jaar.

Uitzondering is Amsterdam, daar daalde het aantal boetes met deze overtreding juist van 60.000 naar 20.000.

“Dit moet echt beter”, zegt Nick Voorbach van Verkeersboete.nl. Volgens hem moet vooral veel scherper worden bekeken of de situatie voor iedereen helder is. Als er in een week duizend boetes vallen, zou je, volgens Voorbach, het systeem stil moeten leggen en eerst aanpassen.

Het Openbaar Ministerie stelt dat de situaties juridisch getoetst zijn en wie het niet eens is met een boete in bezwaar of beroep kan gaan. Maar rechters kijken vooral naar het enkele feit, een foto met daarop een verbodsbord en een auto die daar niet mag rijden. Daardoor blijven boetes meestal staan, tenzij de gemeente ze intrekt.

Tijdens Prinsjesdag bleek dat Justitie de boete-inkomsten al meeneemt in de begroting: van ruim 900 miljoen euro in 2025 naar ruim 1,2 miljard miljard in 2030. Dat komt vooral door intensivering van geautomatiseerde handhaving.

Willem Koops, Tweede Kamerlid voor NSC vindt dat kwalijk: “Het is niet logisch om boetes op te gaan leggen om de begroting rond te maken. Dat is winst maken over de rug van mensen die vaak niet eens weten dat ze iets verkeerd doen. Boetes mogen geen verdienmodel worden.”