Grote groep mensen dient klacht in over misleidende reclame KLM

Meer dan tachtig mensen dienden deze week bij de Reclame Code Commissie een klacht in tegen KLM, aldus Kassa. Net als bij Shell, die eerder op de vingers werd getikt voor reclames met de leus ‘CO2-neutraal autorijden’, willen de indieners dat KLM stopt met reclame maken voor CO2-neutraal vliegen via het programma CO2ZERO. “KLM kan niet waarmaken dat de CO2-uitstoot van een vlucht wordt gecompenseerd", aldus initiatiefnemer van de klacht Eric Stam. De indieners noemen de beweringen van KLM misleidend.  

Ook Tweede Kamerlid Lammert van Raan (PvdD), onderzoeker en schrijver Babette Porcelijn en de burgerbeweging Reclame Fossielvrij hebben de klacht ondertekend.

De Reclame Code Commissie heeft de klacht van initiatiefnemer Eric Stam behandeld in een online zitting op 17 februari 2022. Bezwaren met betrekking tot een drietal reclame-uitingen van KLM zijn door de Commissie gegrond verklaard.

Dit betreffen uitingen over het CO2-neutraal vliegen, uitspraken die KLM volgens de Commissie in de praktijk niet waar kan maken. KLM krijgt van de Commissie dan ook de aanbeveling om niet meer op dergelijke wijze te adverteren.

De volledige uitspraak lees je hieronder (.pdf)

Als passagiers een vlucht boeken bij KLM, kunnen ze vrijwillig enkele euro’s bijbetalen voor het CO2ZERO-programma van de vliegtuigmaatschappij. Zo compenseer je volgens KLM voor 1,86 euro de CO2 die je uitstoot van een vlucht van Amsterdam naar Rome en compenseer je voor 10 euro je CO2 voor een vlucht naar Rio de Janeiro. Net als Shell belooft KLM met het geld nieuwe bomen te planten, in dit geval in Panama.

KLM stelt dat een passagier voor een vlucht van Amsterdam naar Panama de CO2 kan compenseren voor ruim 10 euro. Ze planten daarvoor bomen, die pas na een jaar of zestig flinke hoeveelheden CO2 opnemen. Maar volgens schrijfster en onderzoeker Babette Porcelijn liggen de werkelijke kosten voor de CO2-compensatie veel hoger. Volgens haar berekeningen zou het met de nieuwste, zuinigste toestellen 2800 euro per passagier kosten. En zelfs 4500 euro met oudere modellen vliegtuig. 

Er gaan steeds meer stemmen op om reclames van de fossiele industrie (en ook voor vliegreizen en nieuwe auto’s op benzine) te verbieden. In Amsterdam mogen dergelijke reclames niet meer in de metro en ook in Den Haag worden ze binnenkort geweerd uit de bus- en tramhokjes. Binnenkort wordt er in Utrecht gestemd over een verbod op dergelijke reclames in de openbare ruimte, zoals op billboards langs de snelweg. Volgende week zal ook de raad van Alkmaar hierover stemmen en in Leiden is een motie aangenomen die de reclames moet terugdringen.

Op landelijk niveau komt er ook steeds meer draagvlak om te kijken naar een verbod op fossiele reclames. GroenLinks, Partij van de Arbeid (PvdA), Partij voor de Dieren (PvdD), de ChristenUnie (CU), SP, BIJ1 en Volt zijn sowieso voorstander en ook D66 en CDA laten weten er niet direct negatief tegenover te staan. De vraag is alleen hoe je het uitwerkt. “Een generiek verbod is makkelijker gezegd dan gedaan, je zult het moeten specificeren", aldus Henri Bontenbal van het CDA. “Hoe ga je bijvoorbeeld om met auto’s die op benzine rijden? Hoe ga je om met relatief schone (transitie)brandstoffen?”

Inmiddels is Greenpeace samen met onder andere burgerbeweging Reclame Fossielvrij een Europese campagne gestart, waarvoor jij ook je handtekening kunt zetten. Via een burgerinitiatief proberen ze binnen een jaar een miljoen handtekeningen te verzamelen, om een verbod op fossiele reclame op de agenda van de Europese Commissie te krijgen. 

De Engelse krant ‘The Guardian’ en twee Zweedse kranten maakten onlangs bekend geen reclames meer te plaatsen van fossiele energiebedrijven. In Nederland is de kans kleiner dat dit gebeurt.

Trouw, dat als krant een duurzaam imago heeft, laat via moederbedrijf DPG Media weten dat de redactie en de advertentieverkoop volledig van elkaar gescheiden zijn. “DPG Media maakt geen eigen keuze in adverteerders die zij goed- en afkeurt, want dat zou een politieke stellingname zijn”, aldus een woordvoerder. “Vakantiereizen, supermarktaanbiedingen voor vlees en autoreclames worden noch door de overheid, noch door de Reclame Code Commissie als problematisch of ongewenst aangemerkt.”

Ook NRC, dat branded content schrijft voor onder andere Shell en BMW, is niet van plan daarmee te stoppen. “NRC gebruikt niet het advertentiebeleid om stelling te nemen in het publieke debat. Deze bedrijven kunnen dus bij ons adverteren, net als hun critici", aldus hoofdredacteur Rene Moerland. Hij geeft ook aan dat de 'branded content' wordt geschreven door de advertentieafdeling en niet door redacteuren van de krant.

Als de Reclame Code Commissie na Shell nu ook de CO2-beweringen van KLM berispt, willen de indieners ook de CO2-claims van andere vliegtuigmaatschappijen aanpakken. Zo stelt onder andere vliegmaatschappij EasyJet de CO2 van vluchten te compenseren. De Reclame Code Commissie ziet steeds meer klachten binnenkomen die te maken hebben met duurzaamheid, aldus een woordvoerder. De commissie werkt momenteel aan een uitbreiding van de Milieu Reclame Code, die moet resulteren in een Duurzaamheidsreclamecode.