Het consumentenplatform van BNNVARA.
Haverdrink of koemelk: wat is duurzamer?
07-04-2021
• leestijd 4 minuten
•
16243 keer bekeken
• 
Melk van de koe is lang niet meer de enige ‘melk’ die je in het supermarktschap of bij de koffiezaak om de hoek vindt. Haverdrink, sojadrink, kokosdrink, rijstdrink, amandeldrink… Deze dranken, die als niet dierlijke producten officieel geen melk mogen heten, zijn razend populair. Ze zijn in het leven geroepen als vervanger voor melk, veelal onder het mom van duurzaamheid. Maar is melk gemaakt van bijvoorbeeld haver echt duurzamer dan melk van de koe? We zoeken het voor je uit!
In Nederland groeide generatie op generatie op met zuivel. Daar lijkt langzaam verandering in te komen, want het klassieke glaasje melk wordt steeds vaker vervangen door een plantaardige variant. Dit komt doordat melk in toenemende mate een slechte reputatie krijgt vanwege het klimaat en de gezondheid. Zo wordt van volle melk gezegd dat het veel verzadigd vet bevat.
Als gevolg dronken Nederlanders in 2012 nog 1133 miljoen liter melk. In 2018 daalde dit naar 975 miljoen liter, aldus het Parool. In ditzelfde tijdsbestek kwamen er steeds meer alternatieven voor melk en groeide het bewustzijn over de klimaatimpact van allerlei producten. Dat ziet ook een bedrijf als Coffee Company aan de toonbank: één op de vijf bestelde koffies wordt namelijk besteld met plantaardige drank.
Milieu-impact koemelk
Voor het maken van koemelk is veel land en water nodig. De koe moet bijvoorbeeld op het land vers gras kunnen grazen. Ook brengt het transport van de melk CO2-uitstoot met zich mee. Verder kost de productie van veevoer – dat onder andere gemaakt wordt van soja – veel landbouwgrond en zorgt het vaak voor grootschalige boskap.
Soja wordt voor van alles geproduceerd, maar het grootste deel van de verbouwde soja wordt gebruikt in veevoer voor de veehouderij. De soja voor veevoer wordt vaak niet duurzaam geproduceerd, waar soja gebruikt voor drinken, yoghurt of plantaardige burgers vaak wél duurzaam is geproduceerd, stelt Natuur & Milieu.
Gezondheid en milieu: wat komt er kijken bij vleesvervangers?
Smaak, gezondheid en milieu: wat komt er kijken bij vleesvervangers? - Kassa - BNNVARA
De klimaatimpact van schapen- en geitenmelk ligt volgens Milieu Centraal nog hoger dan die van koemelk. Dit heeft te maken met de grote melkproductie van koeien.
Milieu-impact melkvervangers
Bij de productie van plantaardige melkvervangers, waaronder haverdrink, worden minder broeikasgassen uitgestoten. Daarnaast komt er minder land en (drink)water bij te pas. Zo heb je voor een glas amandeldrink en rijstdrink ongeveer de helft van het water nodig als bij de productie van een glas koemelk. Voor soja- en haverdrink ligt het waterverbruik nog lager.
Om de milieu-impact van een plantaardige melkvervanger als haverdrink te bepalen, moet je echter kijken naar het gehele productieproces en dus niet alleen naar het gebruik van land en water. Zo moet er haver geteeld en in een fabriek machinaal bewerkt worden en wordt het product ook van het land tot aan de schappen vervoerd.
CO2-uitstoot koemelk versus melkvervanger
De University of Oxford heeft een gemiddelde genomen over een groot aantal producten om een goede schatting te kunnen maken van de milieu-impact. De studie uit 2018 laat zien dat er drie keer zoveel CO2 wordt uitgestoten bij een glas koemelk dan bij plantaardige varianten.
Er wordt drie keer zoveel CO2 uitgestoten bij een glas koemelk dan bij plantaardige varianten.
Bij amandeldrink ligt de CO2-uitstoot het laagst en bij rijstdrink juist het hoogst. Al met al scoren haver- en sojadrink van de plantaardige melkvervangers het beste op duurzaamheid, oordeelt Natuur & Milieu.
Overweeg je nu om van melk over te stappen op melkvervangers? Dan is het goed om te weten dat zuivelvrije melk vaak duurder is dan koemelk.
Gezondheid: melk versus melkvervanger
Wie een melkvervanger drinkt, moet volgens Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de VU, goed op het etiket kijken. Zo bevat rijstmelk van nature de meeste suikers van alle melkvervangers. Daarom zijn melkvervangers volgens Seidell niet altijd een gezond alternatief, omdat koemelk allerlei belangrijke voedingsstoffen, waaronder calcium, vitamine B, eiwitten en vetten, bevatten. Deze voedingsstoffen zitten niet of in mindere mate van nature in de plantaardige varianten. Je moet bijvoorbeeld drie liter rijstdrink drinken om evenveel eiwit binnen te krijgen als met een half glas melk.
Soms worden er wel aan de melkvervangers extra voedingsstoffen, waaronder calcium en B-vitaminen, toegevoegd. Dit lees je dan terug op de verpakking.
De zin en onzin van melkvervangers
De zin en onzin van melkvervangers - Kassa - BNNVARA
Bron: Consumentenbond, Het Parool, Natuur & Milieu, Milieu Centraal, Voedingscentrum
Wil je op je leefstijl letten? Doe mee aan Kassa’s Leefstijlprogramma
Volg Kassa’s leefstijlprogramma online! Je kunt hier het dossier raadplegen waarin artikelen en video’s staan over leefstijl, voeding, beweging en meer. Je kunt je ook hier aanmelden voor onze Facebookgroep, waarin leden elkaar kunnen helpen en ondersteunen.
Heb jij een vraag over duurzaamheid? Stel je vraag dan op Kassa's forum Vraag & Beantwoord! Ga hier naar alle categorieën. Heb je zelf kennis van een bepaald onderwerp? Dan kun je uiteraard anderen helpen met een consumentenkwestie! Discussiëren? Dat kan onderaan dit artikel.
Praat mee
Reacties (4)
Desiree van Vliet
27 apr. 2021 - 12:18
Wat Paul van Haak zegt klopt van geen kant, de productie van gmo soja waarvan 71% bestemd is voor veevoeding, is geen afvalproduct. De boon wordt gecrusht voor de sojaolie (al sinds de tachtiger jaren) en deze olie is bestemd voor cosmetica, sausjes en biobrandstof. Zo'n 6% van de boon bestaat uit de hullen wat als afval wordt bestempeld. Om de schroot, wat 71%! van de boon betreft als afval te bestempelen raakt kant noch wal, het is een flink verdienmodel die olie en die schroot waarbij de schroot de laatste jaren duurder is geworden dan de olie.
We kunnen wel zonder de olie door allerlei alternatieven maar de honger naar soja voor veevoeding wereldwijd is enorm. Bizar, we zouden moeten stoppen met het voeren van soja aan vee, maar alles om de productie te verhogen met dit eiwitrijke dieet voor vee.
Ook in NL wordt soja verbouwd en meerdere landen in Europa, hiervan is 95% bestemd voor humane consumptie.
1Rapporteren
Log in om te reagerenmarleenvanh
18 apr. 2021 - 11:46
Het interesseert mij vrij weinig welk soort melk mullijeuvriendullukkur is. Koemelk is voor kalfjes PUNT
L.c.visser
18 apr. 2021 - 10:07
is soja wel goed voor de mens. ik heb ooit gelezen dat soja drinken heel slecht is voor de menselijke gezondheid. dus ik zou het laten onderzoeken voor de menselijke gezondheid
Wetterhoun
7 apr. 2021 - 17:36
Helaas, bij de bewering van natuur en milieu over de zogenaamde natuurvriendelijke soja voor menselijke consumptie ben ik afgehaakt. De soja producten die in de veevoeders verdwijnen zijn namelijk de afvalstoffen na de bewerking van soja voor de menselijke consumptie. Als de soja bewerkt is voor de menselijke consumptie blijft er ongeveer 80% afval over. NIET erg milieu vriendelijk, of wel? Gelukkig dus dat dát verwerkt kan worden in het veevoer, anders zou er een nieuw milieu probleem bijkomen.
3 Reacties
Fledder11 apr. 2021 - 10:16
Het is een mythe dat voor veevoer slechts restproducten van soja worden gebruikt. De vlees- en zuivelsector zijn een grote drijvende kracht achter de expansie van de sojaplantages die ten koste gaat van Zuid-Amerikaans oerwoud. Dat stelt Milieudefensie op basis van een onderzoek dat de organisatie liet uitvoeren door Profundo.
Sojameel wordt voor het grootste deel voor veevoer gebruikt en is naast sojaolie volgens de onderzoekers van het vijfkoppige Amsterdamse bureau, dat vrijwel uitsluitend met NGO’s werkt, een hoofdproduct. Als één van de twee producten niet meer kan worden afgezet, vervalt daarmee de financiële prikkel om het gewas te telen. Volgens Milieudefensie is de veevoersector een drijvende kracht achter ontbossing in Zuid-Amerika.
Op basis van cijfers van het Amerikaanse ministerie van landbouw stelt Profundo dat van de totale waarde van de sojabonenproductie, 53 procent op het conto komt van sojameel en 40 procent uit sojaolie voor voeding en industrie. Nog eens 6 procent van de sojabonen wordt direct zonder “crushing” als voedsel gebruikt.
Subsidies van de EU bedoeld om het landbouwbeleid te vergroenen worden wat Miliedefensie betreft ingezet worden om de teelt van veevoergewassen in Europa te bevorderen. Klaas Breunissen van Milieudefensie : “Zo zorgen we ervoor dat er niet nog meer oerwoud verdwijnt om de magen van onze kippen, koeien en varkens te vullen, en vervoeren we niet onnodig voedsel over de wereld. De landbouwgrond in Zuid-Amerika kan dan ingezet worden om de magen van de eigen bevolking te voeden.”
De afgelopen vijfenveertig jaar is de sojateelt volgens Amerikaanse cijfers die Profundo citeert bijna verzevenvoudigd van 36 naar 245 miljoen ton per jaar. Voor het sojameel dat in Nederland in veevoer wordt verwerkt, is jaarlijks zo’n 876 duizend hectare nodig, omgerekend anderhalf miljoen voetbalvelden.
https://www.boerderij.nl/soja-in-veevoer-geen-restproduct
Misschien dat bovenstaande reactie ook met een bronvermelding kan komen?
bv-user-7318 apr. 2021 - 8:29
Het is geen mythe maar waarheid dat soja afval wordt gebruikt voor veevoeder en soja zelf voor allerlei vega producten.
Om vega te promoten vraag ik me af of all info wel juist is.
Desiree van Vliet27 apr. 2021 - 12:23
Dit klopt niet, je haalt productie voor soja olie door elkaar en afval zijn de hullen, dat is slechts 6%. Sojaschoot en sojaolie zijn op zichzelfstaande producten, waarbij de prijs van de schroot hoger is dan de olie, je kunt niet spreken over "afval" als het verdienmodel zo hoog is. De hullen is het restproduct.
Daarnaast wordt de olie gebruikt voor cosmetica, sauzen en biobrandstof. De olie is al lang vervangbaar maar de vee industrie kan niet zonder soja. Als zij nu eens stopten met soja dan is het probleem opgelost. Maar dat willen ze niet. Zie ook artikel eiwitchallenge van de veeindustrie van de Abn Amro bank.
Daarnaast wordt in Europa, ook in Nederland soja verbouwd, deze is 95% voor humane consumptie.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je snel en gratis aan voor de Kassa nieuwsbrief!
