Hoe duurzaam en hygiënisch zijn herbruikbare festivalbekers eigenlijk?

Je kent het wel: je loopt een festivalterrein op, rekent je eerste drankje af en krijgt een stevige plastic beker met statiegeld. Geen wegwerpplastic meer, maar een zogenoemde hardcup. Goed voor het milieu, toch? De meeste mensen gaan ervan uit dat herbruikbare bekers automatisch een duurzame keuze zijn. Maar is dat eigenlijk wel zo? Hoe zit het met de hygiëne? En wat gebeurt er met al die bekers na afloop van een festival?

Sinds juli 2021 geldt er binnen de Europese Unie een verbod op bepaalde producten die gemaakt zijn van wegwerpplastic. De maatregelen die onder de richtlijn (SUP) vallen, werden geleidelijk steeds verder aangescherpt. En vanaf 1 januari 2024 zijn ook de regels voor plastic wegwerpbekers op festivals strenger geworden. Kortom, in principe mag wegwerp dus niet.

Maar sommige festivals en evenementen maken gebruik van een uitzondering in de wet. Organisatoren moeten – als ze wegwerpbekers bieden – minimaal 75% inzamelen en hoogwaardig recyclen. Dat betekent dat de bekertjes apart worden ingezameld en dat er van de grondstoffen weer nieuwe bekers worden gemaakt. Of ze kunnen volledig overstappen op 100% herbruikbare bekers met een inzamelsysteem, vaak het bekende statiegeldsysteem.

Bij de bar betaal je meestal een klein bedrag – denk aan een euro ofzo – statiegeld voor je eerste beker. Lever je die beker in, dan krijg je een nieuwe zonder bijbetaling. Aan het eind van de dag kun je je beker bij een inleverpunt kwijt of inruilen voor een muntje of soms zelfs geld.

Zijn bekers die worden hergebruikt duurzaam? Het antwoord op deze vraag houdt verband met hoe vaak een beker wordt hergebruikt. De veronderstelling dat herbruikbare bekers per definitie duurzamer zijn dan wegwerp is nameijk niet zo zwart-wit als vaak wordt gedacht.

Uit onderzoek blijkt dat een harde beker pas milieuwinst oplevert wanneer hij gemiddeld vijf tot zes keer wordt gebruikt. En juist dat blijkt in de praktijk lastig. Veel bekers worden niet ingeleverd, verdwijnen mee naar huis als souvenir of blijven rondslingeren op het terrein. De belangrijkste reden: veel Nederlandse festivals kiezen er niet voor om de ingezamelde bekers daadwerkelijk te hergebruiken. Mogelijk spelen de hoge kosten voor inzameling, reiniging en logistiek hierbij een rol.

Volgens AD.nl stappen sommige festivals daarom juist weer over op volledig recyclebare wegwerpbekers. Dat klinkt als een stap terug, maar kan onder de juiste voorwaarden een verrassend efficiënte en milieuvriendelijke keuze zijn, mits minstens 75% van de bekers apart wordt ingezameld en daadwerkelijk wordt verwerkt tot nieuwe bekers.

Om voldoende bekers terug te krijgen, gebruiken veel festivals een zogenaamd cup-to-cup-systeem. Bezoekers krijgen bij binnenkomst een muntje dat ze aan de bar inwisselen voor een beker. Bij elke volgende bestelling ruilen ze hun beker weer in voor een nieuwe of voor een muntje. Wie niets inlevert, betaalt extra. Zo worden bezoekers gestimuleerd om hun beker niet weg te gooien. Om het makkelijk te maken, lopen er op sommige festivals mensen rond bij wie je je beker kunt inleveren.

Een ander veelgenoemd punt: wordt zo'n herbruikbare beker wel goed schoongemaakt?

De meeste grote festivals werken met professionele reinigingsdiensten, waarbij de bekers grondig worden gewassen bij hoge temperaturen. Een soort wasstraat voor festivalbekers. Maar kleinere festivals kunnen zo’n wasstraat soms niet betalen. In dat geval worden de bekers met de hand in een spoelbak gereinigd.

Als een herbruikbare beker in een spoelbak met stromend water en bierglazenreiniger is gespoeld, kun je er dus met een gerust hart uit drinken. Dat vertelt Eefje Schrauwen, associate lector infectieziekten bij Avans Hogeschool, in een artikel van Omroep Brabant. "Maar het zou verstandig zijn als de horeca daar samen met organisaties als de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over gaat nadenken in het geval van de herbruikbare bekers. Horecabedrijven moeten de schoonmaak van de bekers goed op orde hebben."