Is het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag?

Is het ontbijt, zoals je waarschijnlijk vaak wordt verteld, daadwerkelijk de belangrijkste maaltijd van de dag? Het Voedingscentrum verkondigt stellig dat het ontbijt belangrijk is, gezien je vaak meer dan tien uur niet hebt gegeten (afhankelijk van hoe laat je gaat slapen, uiteraard). Met het ontbijt helpt je volgens het Voedingscentrum de spijsvertering weer op gang. HP/De Tijd stelde daarentegen in 2014 nog dat de wetenschappelijke ondersteuning voor dit argument mager is en dat men zich niet schuldig hoeft te voelen bij het overslaan van het ontbijt. Maar klopt dit?

Kassa legde deze vraag voor aan Ellen Blaak, hoogleraar Humane Voeding aan Maastricht University. Zij stelt dat het ontbijt zeker een belangrijke maaltijd is en dat mensen het vooral niet over dienen te slaan. Zo zijn er volgens haar voldoende studies die weergeven dat mensen die het overslaan, later op de dag geneigd zijn juist extra te eten. Wie ontbijt, daarentegen, schijnt ook een hogere lichamelijke activiteit gedurende de dag te hebben.

Echter, het ontbijt hoeft niet de grootste maaltijd van de dag te zijn, zoals soms wordt beweerd. Het is volgens Blaak best logisch dat je ’s ochtends minder eet dan bij de lunch of avondmaaltijd. Wel is het zo dat mensen die ’s ochtends een goede uitgebalanceerde maaltijd eten, de rest van de dag een verzadigder gevoel hebben.

De ‘Richtlijnen goede voeding’ gegeven door de Gezondheidsraad geven aan wat een gezond voedingspatroon is. Deze zijn gericht op een beperking van suikerhoudende dranken, het eten van meer voedingsvezels en meer plantaardige producten. Het is volgens Blaak vooral belangrijk dat mensen de nadruk leggen op het binnenkrijgen van een gebalanceerde voeding in plaats van te focussen op gewichtsreductie per se.

“Een matige koolhydraatrestrictie kan gunstig zijn voor diabetici, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. En de kwaliteit van de koolhydraten is belangrijker dan de kwantiteit”, aldus Blaak. Voedingsproducten met complexe of meervoudige koolhydraten bevatten vaak voedingsvezels en vitamines die erg belangrijk zijn voor het lichaam. Schrap je koolhydraten zoveel mogelijk uit het dieet? Dan mis je snel een hoop andere voedingsstoffen, die belangrijk zijn voor bijvoorbeeld je darmflora. Blaaks voedingsadvies is dan ook simpel: “let op de hoeveelheid die je eet, vermijd suikerhoudende dranken en verzadigde vetten en zorg dat je voldoende vezels binnenkrijgt.”

Het RIVM stelde in 2018 dat er in de loop der jaren een voorzichtige verbetering in het Nederlandse voedingspatroon te zien was. Zo aten Nederlanders meer fruit, eten ze minder vlees en drinken ze minder suikerhoudende dranken. Het lijkt er dus op dat mensen zich wel bewust zijn van gezondheidsadviezen als die van professor Blaak.

Er is echter voldoende gezondheidswinst te behalen, gezien de meeste Nederlanders zich volgens het RIVM niet aan de ‘Richtlijnen gezonde voeding’ houden. En dat terwijl men hiermee overgewicht en chronische ziekten helpt voorkomen.

Uit cijfers van het CBS uit 2018 bleek dat één procent van de 20-plussers morbide obesitas heeft. Dat betekent dat ruim honderdduizend volwassenen lijden aan deze ernstige vorm van zwaarlijvigheid. Verder heeft 36 procent van de Nederlanders een matig overgewicht. Dat komt er opgeteld op neer dat 50 procent van de 20-plussers in Nederland kampt met overgewicht. Daarom stelt Blaak dat er “meer behoefte is aan de vertaling van de richtlijnen in voeding naar de dagelijkse praktijk”. Zo voorziet ze dat meer kennis over voeding zal bijdragen aan het verbeteren van het dagelijkse voedingspatroon.