Meningokokken B: waarom zit het niet in het vaccinatieprogramma?

Meningokokken B kwam vroeger veel vaker voor maar juist de laatste jaren veel minder. Mede om die reden was het vaccin dat sinds 2013 bestaat en sinds 2015 in Nederland beschikbaar is, ook niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Sammie was wel ingeënt tegen de meningokokken C variant, zoals alle jonge kinderen sinds 2002. Haar ouders dachten daarom dat ze helemaal beschermd was. Als ze hadden geweten dat er een meningokokken B variant bestond en dat daar zelfs een vaccin tegen was, hadden ze Sammie daar zeker tegen gevaccineerd. Op eigen gelegenheid en voor eigen kosten. Maar ze wisten het niet, zoals waarschijnlijk de meeste ouders.

Meningokokken W is de laatste jaren sterk in opmars en sinds mei vorig jaar wordt er tegen gevaccineerd bij de grootste risicogroepen: baby’s van 14 maanden en bij tieners tussen de 14 en 18 jaar. Bij die laatste groep wordt een inhaalslag gemaakt die dit najaar begon en dit voorjaar wordt voortgezet. Een enorme operatie die belangrijk is omdat bij deze variant er sneller sprake is van groepsbesmetting. Als de risicogroepen gevaccineerd worden kunnen die de bacterie niet meer verspreiden.

De W variant wordt nu in een combinatievaccin gegeven met A C en Y. Omdat de W variant veel vaker voorkomt en omdat het groepsbesmetting tegengaat, is dat een kosteneffectief middel om op te nemen in het Rijksvaccinatieprogramma. Dat zegt ook de Gezondheidsraad, een belangrijk adviesorgaan van de regering dat hierover in december een advies heeft gegeven. Maar volgens de Gezondheidsraad geldt dat niet voor meningokokken B.

Meningokokken B, historisch gezien de meest voorkomende variant, komt de laatste jaren minder vaak voor, zo’n 80 keer per jaar. Als gevolg daarvan overlijden jaarlijks 3-5 patiënten (waarvan 1-2 jonge kinderen, de grootste risicogroep) en houdt een kleine 30 patiënten er blijvende schade aan over: doofheid, hersenafwijkingen, of ledematen die geamputeerd moeten worden. Dat is ingrijpend, maar niet voldoende om een grootschalige en dure inentingscampagne te rechtvaardigen, vindt de Gezondheidsraad. Ook omdat het vaccin bijwerkingen kan geven zoals heftige koortsaanvallen.

Een grote groep kinderartsen en andere deskundigen is het daar niet mee eens en roept staatssecretaris Blokhuis op het vaccin tegen B wel in het Rijksvaccinatieprogramma op te nemen. Meningokokken B kan nu wel minder voorkomen, maar kan in de toekomst weer plotseling toenemen, zoals de afgelopen jaren met meningokokken W is gebeurd, waar nu plotseling een grote inhaalvaccinatie moet plaatsvinden om zuigelingen en tieners te beschermen. We moeten voorkomen dat we in de toekomst niet weer achter de feiten aanlopen, stellen de kinderartsen en de wetenschappers. Of zoals gezondheidseconoom en expert op het gebied van kosteneffectiviteit het zegt: je moet in het dal vaccineren om de volgende piek te voorkomen.

De groep voorstanders wijst ook op de ervaringen in het Verenigd Koninkrijk waar B sinds 2015 in het vaccinatieprogramma is opgenomen. Daar zijn tot afgelopen najaar 3 miljoen doses van het B-vaccin gegeven zonder veiligheidsrisico's. De incidentie van Meningokokken B is daar inmiddels fors afgenomen. Om de bijwerking van hoge koorts tegen te gaan wordt het vaccin niet gecombineerd met andere vaccinaties en wordt er vooraf een paracetamol toegediend. Dat ongeveer 30% van de baby’s dan alsnog koorts krijgt is vergelijkbaar met andere vaccinaties en niet verontrustend. Integendeel: het betekent dat het vaccin z’n werk doet en er antilichamen worden aangemaakt.

Deze week sloten zo’n 40 ouders van kinderen die zijn getroffen door meningokokken W en B zich aan bij de oproep van de kinderartsen en wetenschappers. In een open brief aan Minister Bruins en staatssecretaris Blokhuis doen ze een klemmend beroep op de bewindslieden om niet langer te wachten en het B-vaccin ook in het Rijksvaccinatieprogramma op te nemen. De open brief is hier te lezen .

Omdat er nog veel onbekendheid over meningokokken is heeft de meningitis-vereniging op verzoek van Kassa een overzicht gemaakt met veel voorkomende vragen en antwoorden. Lees hier de vragen en antwoorden . Daarnaast geeft het RIVM hier uitgebreide publieksvoorlichting .