Nederland te afhankelijk van Amerikaanse clouddiensten

We zijn als Nederland steeds meer afhankelijk van de cloud voor de opslag van onze foto’s, documenten en andere digitale data. Dat geldt zowel voor de overheid als voor burgers. Onze data wordt opgeslagen in enorme datacentra die voor 80 procent in Amerikaanse handen zijn. In een snel veranderende wereld waar het ondenkbare denkbaar is geworden, maakt ons dat heel kwetsbaar. Met een druk op de knop kan Trump ons afsluiten van onze persoonlijke data en de Nederlandse samenleving plat leggen, waarschuwen experts. Scholen, ziekenhuizen en overheden kunnen stil te komen liggen wanneer zij geen toegang meer tot hun gegevens in de cloud hebben. Hoe kan dat en hoe krijgen we weer meer grip op onze eigen gegevens?

In januari van dit jaar bracht de Algemene Rekenkamer, een belangrijk adviesorgaan voor parlement en regering, een kritisch rapport uit: Het Rijk in de cloud. De kritiek was niet mals. De Nederlandse overheid heeft in de afgelopen jaren te ondoordacht een groot deel van haar data in de cloud opgeslagen. En die cloud is voor 80 procent in Amerikaanse handen bij bedrijven als Microsoft, Apple, Google en Amazon.

De risico’s die dat met zich meebrengt zijn van tevoren niet goed in kaart gebracht, stelt de Rekenkamer. Door de Amerikaanse Cloud Act kunnen deze bedrijven worden gedwongen hun gegevens af te staan aan de Amerikaanse overheid. En Nederlandse overheidsdiensten, bedrijven en burgers kunnen worden uitgesloten van toegang tot deze diensten en de eigen gegevens.

De gevolgen kunnen ingrijpend en maatschappelijk ontwrichtend zijn, stelt de Rekenkamer. Als de overheid niet meer kan functioneren, kan de samenleving stil komen te liggen.

Hoe groot de afhankelijkheid van de Amerikaanse Big Tech-bedrijven is, hebben we al gezien toen vorig jaar zomer Microsoft werd getroffen door een relatief kleine storing waardoor toch overal ter wereld vliegvelden, banken en ziekenhuizen in de problemen kwamen.

Maar hoe groot is die kans dat we ineens niet meer bij onze gegevens kunnen? "Is dit niet een beetje bangmakerij? De Amerikanen zijn toch onze vrienden?"

Zo denken de meeste Nederlanders, blijkt ook uit een enquête van Kassa online onder 1.100 respondenten. 84,6% van hen gaf aan erop te vertrouwen dat hun foto’s, video’s en andere belangrijke data goed beschermd zijn in de cloud: “Het zal allemaal wel meevallen.”

De vraag is of dat zo is, zeker nu de laatste weken er een andere wind waait vanuit Amerika. President Trump heeft al bewezen niet al te veel te geven om veiligheidsgaranties of goeie relaties met Europa. Wat in januari nog een theoretisch risico was, dat de president ons zou afsluiten van de Amerikaanse cloudservers, is ineens niet meer denkbeeldig. Denkt ook vice-president Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. En hij staat niet alleen, ook experts waarschuwen.

Cybersecurity-expert Bert Hubert, voormalig toezichthouder van de inlichtingendiensten slaat alarm: “Als in Amerika de cloud uitvalt of wordt uitgezet, kan in Nederland geen school, ziekenhuis, gemeente of omroep meer werken. Als het langdurig down gaat heeft dat enorme gevolgen. Zo afhankelijk zijn we geworden. En zeker nu met Trump aan de macht, is het onvoorstelbare voorstelbaar geworden. Dat zouden de Amerikanen toch nooit doen, dachten we altijd. Nou, alles is nu denkbaar.”

De boodschap van de Algemene Rekenkamer en de experts is: De overheid moet het cloudbeleid aanscherpen, veel beter de risico’s in kaart brengen en niet alles in de cloud zetten. Daarnaast moet er meer ingezet worden op Nederlandse en Europese clouddiensten. De Tweede Kamer heeft hier donderdag 13 maart over gedebatteerd met staatsecretaris Szolt Zsabó van Digitalisering. Die heeft de boodschap van de Algemene Rekenkamer en het signaal van de Tweede Kamer goed begrepen. Hij heeft beloofd er stevig mee aan de slag te gaan.

De overheid moet aan de bak, maar wij zelf ook. Lees hier wat jij kunt om je cloud op te schonen én jezelf minder afhankelijk te maken van Amerikaanse clouddiensten.