Overschot groene stoom zorgt voor extra kosten energiebedrijven

In Nederland kan er op een winderige en zonnige dag, maar ook op een rustige dag een overschot aan stroom ontstaan. In zulke gevallen moeten energiebedrijven betalen om hun stroom kwijt te kunnen. Hierdoor ontstaan er negatieve stroomprijzen op een zonnige en windere dag met weinig vraag. Dit fenomeen komt steeds vaker voor nu het aantal zonne- en windparken toenemen. Hierdoor moeten energieproducenten geld toeleggen en krijgen ze geen subsidie meer. 

Nederlandse producten van elektriciteit kregen begin augustus te maken met een contradictie: ze moesten betalen om hun stroom te kunnen verkopen. Doordat veel mensen op vakantie waren, was de vraag naar energie laag. Daarnaast was er veel aanbod van wind- en zonne-energie. Zo kwam in augustus 37 procent van alle gebruikte elektriciteit uit een hernieuwbare bron. Dat is tien procentpunt meer dan in 2020, ziet Energieopwek.nl.

Het gevolg was dat energiebedrijven een overschot aan groene stroom hadden en voor hun stroom moesten betalen om hun stroom te kunnen verkopen. Hierdoor moesten energiebedrijven tot ruim 60 euro per opgewekte eenheid elektriciteit toeleggen. Door de groei van wind- en zonne-energie kan dit vaker voorkomen, stelt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen.

De overheid geeft miljarden aan subsidie uit voor de bouw van zonne- en windparken om de CO2-uitstoot terug te dringen en klimaatverandering tegen te gaan. Daarnaast moeten steenkoolcentrales per 2030 dicht. Dit is terug te zien in de groei van hernieuwbare stroom. Zo nam het aantal zonnepanelen fors toe en zijn er vorig jaar twee windparken op zee bijgekomen. Dit kan dus ook negatief uitpakken voor de inkomsten van energiebedrijven.

Een conventionele energiecentrale op steenkool of aardgas kan eenvoudig aan- en uitgezet worden. Bij de productie van een zonne- of windpark zijn de opbrengsten afhankelijk van de weersomstandigheden. Op een winderige én zonnige dag kan bijvoorbeeld te veel aanbod van groene stroom zijn. Indien tegelijkertijd de vraag laag is, krijgt de energiesector te maken met negatieve stroomprijzen. Vaak zijn negatieve prijzen op zondag te zien, zegt Roland Pechtold, ceo bij GroenLeven, een van de grootste zonneparkbouwers van Nederland.

Energiebedrijven kunnen deze kosten op zich dragen, maar het gaat vervelend worden wanneer de prijs meer dan zes uur negatief blijft. Dan mag de Nederlandse overheid volgens Europese regels geen subsidie meer verstrekken. Volgens Pechtold is deze impact nu nog miniem, maar gaat het effect hebben zodra dit vaker gaat voorkomen.

Begin augustus was het de derde keer in ruim een jaar tijd dat de energiesector te maken kreeg met langdurige negatieve stroomprijzen. Dit leidt tot een verlies aan inkomsten, waarover de sector zich zorgen maakt. Zo denkt Amelie Veenstra, directeur beleid bij de branchevereniging voor zonne-energie, dat dit ertoe gaat leiden dat banken en beleggers minder happig zullen zijn om geld te steken in een bedrijf dat geld moet verdienen op een instabiele markt. Hierdoor is er minder investeringszekerheid.

Het simpelweg uitzetten van windturbines, zonnepanelen en steenkoolcentrales op uren met een groot aanbod zou dit probleem kunnen oplossen. Maar volgens lector Visser kan dat niet altijd. Zo leveren sommige steenkoolcentrales stadswarmte. Deze moeten daarom altijd blijven draaien. Verder hebben veel tot nu toe gebouwde zonneparken helemaal geen op afstand bestuurbare aan- of uitknop. Daarnaast is het verschijnsel nog zo nieuws dat energiebedrijven huiverig zijn om zonneparken en windturbines massaal uit te zetten, terwijl fossiele centrales wel blijven draaien.

Daarnaast zijn er ook veel energiebedrijven die contracten hebben gesloten met een vaste prijs voor stroomlevering. Voor hen is er daardoor geen noodzaak om de energieproductie terug te schroeven, terwijl hun aanbod wél de prijs drukt voor de rest van de markt.

De ceo van GroenLeven hoopt daarom dat de negatieve stroomprijzen een nieuwe markt creëren, namelijk die van batterijen, zodat het overschot aan elektriciteit kan worden opgeslagen en op een later moment verkocht kan worden. Dit zou het rendabel maken om een overschot aan energie te hebben en het probleem van negatieve stroomprijzen opvangen.